Markaziy osiyo xalqlari etnologiyasi

Hunarmandchilik.
Qoraqalpoqlar yashaydigan ovul va qishloqlar 
o'zining duradgori, taqachisi, aravasozi, egarchisi, etikdo‘zi va 
zargariga ega b o ‘lgan. Qoraqalpoqlar orasida yog‘ochsozlar, chig‘ir, 
qayiq va o ‘tov yasaydigan ustalar ham ko‘p bo‘Igan. Ular 
to ‘quvchilik, gilam do‘zlik, namat, ya’ni kigiz tayyorlash bilan ham 
shug‘ullangan. B o‘yrachilik mahsulotlari ham bozorga olib chiqib 
sotilgan. Qoraqalpoq kulollari yasagan tandir va sopol idishlarga talab 
katta bo‘lgan.
Qoraqalpoqlar o ‘z mehnatlari evaziga g'alla olgan, yem i haydash 
uchun ho‘kiz yoki uskuna moslamalari bo‘lgan. Egarchi (yershi) 
ustalar, jum ladan, ot - orqa deb ataladigan qolipda egar yasalgan. 
Egam ing sakkiz bo‘lagi ana shu qolipda yig‘ib, yelimlangan.
Ip yigirish uchun urshik va sharik ishlatilgan. Jun gazlama, 
sholcha hamda gilam to ‘qish uchun o'rm ak deb atalgan oddiy bir

---

moslamadan foydalanilgan. Kenagas va m ang‘it ayollari nihoyatda 
mohir to ‘quvchi bo‘lgan.
Transport vositalarL
H ar qanday yukni qoraqalpoqlar qayiq va 
aravada tashigan. Aravaga odatda, h o ‘kiz q o ‘shilgan. Arava ikki xil 
usulda yasalgan: tat arava va telegen arava. Qaysi hay von 
qo ‘shilganiga qarab ot arava, ho ‘kiz arava va eshak arava deb atalgan. 
Ish hayvonlaridan ko‘proq ho ‘kiz v a eshak ishlatilgan, ayrim hollarda 
esa otdan foydalanilgan.
4.3. An’anaviy moddiy madaniyat
Uy-joylarL
Turar-joylar qoraqalpoqlar yashaydigan joyning 
geografik holati, tabiiy va iqlim sharoitlariga qarab har xil qurilgan. 
Ulam ing har qanday sharoitga mos keladigan va eng yaxshi k o ‘rgan 
uyi o ‘tov bo‘lib, mahalliy aholi uni “qora uy” deb atagan. Bundan 
tashqari, qoqra nomi bilan ma'lum bo ‘lgan loysuvoq uylari ham 
bo ‘lgan, ayrim hollarda yerto‘lalarda ham yashalgan. Yirik boylam ing 
katta hovlilari bo‘lib, bunday hovlilar paxsadan qurilgan bo ‘lib, chor 
atrofi devor bilan o‘ralgan.
Qoraqalpoqlaming ko‘pchiligi hozirda ham qishloqlarda chiroyli, 
mustahkam, qishda issiq, yozda salqin, ichi keng va kundalik turm ush 
uchun qulay o4ovlarda yashaydi. Ayni vaqtda chiy va qamish devorli 
sinch devorli uylar ham qurilgan.