Маркетинг асослари

4.4. Firmaning raqobatli mavqei kuchini baholash

Qiymatli raqobatli pozitsiyani baxolashga qo’shimcha ravishda kompaniyaning raqobatli pozitsiyasi va raqobatchilik kuchini umumiy taxlil qilish ham talab qilinadi. U quyidagi savollarga javob beradi:

- firmaning bugungi rakobatli pozitsiyasi kanchalik kuchli?
- bugungi strategiyadan foydalanilganda rakobat pozitsiyasining kanday uzgarishini kutish mumkin?
- firmaning kanday rakobatli ustunliklari bor?
Firmaning raqobatli pozitsiyalarini baxolash uchun muvaffakiyatning asosiy omillari bo’yicha balli baholar shkalasidan foydalaniladi. Bunda firma va uning raqiblari bo’yicha ana shunday omillar solishtirib ko’riladi.
Umumiy qoida: kompaniya o’zining raqobatdagi kuchli jihatlarini ko’paytirib borishi va o’zining rakobatchilikdagi zaif jixatlarini himoya qilishi kerak. U o’z strategiyasida o’zining kuchli jihatlariga tayanishi va zaif jihatlarini mustahkamlashga oid chora-tadbirlar qurishi lozim.
Ayni paytda raqiblarning kuchli jixatlari reytingi xujumning kaysi tomondan bulishi va aksincha, raqiblarning zaif tomoni kaerda ekanligini ko’rsatadi. Agar aynan kompaniya raqobatda kuchli bo’lgan jixatlarga raqiblar zaif bo’lsa, ushbu vaziyatdan foydalanib qolish chora-tadbirlarini ko’rish lozim.
4-jadval.
Firmaning raqobatli pozitsiyasidagi kuchli va zaif jixat belgilari.

Ustunlik belgilari	Zaiflik belgilari
Muxim fark kiluvchi ustunliklar	Real fark kiluvchi ustunliklarning yo’qligi
Bozor ulushining kattaligi (yoki bozorda peshkdamlik)	Bozordagi asosiy rakiblarga nisbatan yo’kotishlar
Izchil yoki ajralib turuvchi strategiya	Anik strategiyaning yo’qligi
Iste’molchilar sonining o’sishi va ularning sodiqligi	Iste’molchilar oldida obro’ning pasayishi
Tez usib borayotgan bozor segmentlarida kotsentratsiyalanish	Bozor potensiali eng katta bulgan soxalaridagi zaiflik
Narxdagi ustunlik	Tannarxi yukori bulgan tovarlar ishlab chikarish
Daromad urtachadan yukori	Daromdlarning usishi urtachadan past
Marketing maxorati urtachadan yukori	Bozorda muvaffakiyat kozonishning asosiy omillari kam
Texnologik va innovatsiya kobiliyatlari urtachadan yukori	Maxsulotlar ishlab chikarishda sustlik, sifatning yaxshi emasligi
Xavf-xatarlarga tashabbuskor, tadbirkorlarcha yondashuv	Vujudga kelayotga taxdidlarna nisbatan yaxshi pozitsiyaning ukligi
Kulay imkoniyatlarni kuaytirish pozitsiyasi	Asosiy rakiblarga nisbatan yukotishlar