Ma’ruza №1: Kompleks ishlab chiqarish xarajatlarining taqsimlanishi va qo‘shimcha mahsulot ishlab chiqarish

1-masala. NWC kompaniyasi tabiiy o‘simliklardan tabobat uchun dori-darmonlar ishlab
chiqaradi. Buning uchun giyohlar tomirlaridan va har xil shifobaxsh o‘simliklardan xom-ashyo
yig‘iladi. Retseptlar bo‘yicha giyohlar aralashtirilib, so‘ngra sekin qaynatiladi. Jarayon
natijasida bir nechta mahsulot olinadi. Ajralish nuqtasidan keyin mahsulotlarga ishlov berish
davom etadi. Mahsulotlar, ularni ishlab chiqish hajmlari hamda sotish narxlari, ajralish
nuqtasidan keyingi tannarx to‘g‘risidagi ma’lumotlar quyida keltirilgan:
Mahsulot Ishlab chiqarilgan
birlik
Mahsulot 
birligi
sotish narxi
Ajralish nuqtasidan
keyingi tannarx
RH-basic 6,000
5.00 p.b.
9,000
RH-extra 13,000
8.00
26,000
RH-prem 1,000
16.00
5,000
Jami qo‘shma tannarx = 50,000 p.b.
Aniqlash talab etiladi:
Mahsulot tannarxi jadvalini tayyorlang:
A) Natural birliklar asosida taqsimlash metodi asosida
B) Yalpi foyda metodi asosida taqsimlash metodi asosida
2-masala. Kompaniya uch xil qo‘shma plastik mahsulot ishlab chiqaradi. Oktyabr oyining
birinchi haftasida mahsulot ishlab chiqarish to‘g‘risida ma’lumotlar quyida keltirilgan:
Mahsulot
Mahsulot birligi
Sotish narxi
Ajralish
nuqtasidan
keyingi tannarx
Ajralish
nuqtasida 
sof
sotish 
mumkin
bo‘lgan qiymati
PL –X
21,000
1.60 p.b.
8,400 p.b.
0.70 p.b./1 b.
PL-Y
18,000
2.00
3,600
1.00
PL-Z
11,000
3.00
6,600
1.50

---

Qo‘shma tannarx = 66,000 p.b.
Uchta mahsulot uchun mahsulot tannarxi jadvalini tuzing:
A) Qo‘shma tannarxni taqsimlashning jismoniy birliklar metodi asosida
B) Qo‘shma tannarxni taqsimlashning sotish qiymati metodi asosida
S) Ajralish nuqtasida sof sotish mumkin bo‘lgan qiymati metodi asosida.
3-masala. Uchta qo‘shma mahsulotni ishlab chiqarish va sotish hajmi to‘g‘risidagi ma’lumotlar
qo‘yida keltirilgan:
Mahsultlar Ishlab chiqarish
miqdori
Sotish narxi Ajralish
nuqtasidan keyigi
tannarx
Sotish miqdori
N 1
1,500
10 p.b.
3,000
1,200
M 1
2,500
12
-
2,200
Q 1
1,000
15
7,000
600