Маъруза №1 Мавзу: Тиббий билимлари тизимида биологиянинг урни. Хаётнинг молекуляр асослари


Download 161.5 Kb.
bet3/16
Sana13.04.2023
Hajmi161.5 Kb.
#1354968
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   16
Bog'liq
маъ китоб 1

Г). Харакатланиш.
Щсимликлардан фарыли равишда хайвонлар актив (фаол харакатланиш хусусиятига эга, бу уларнинг овыат топиши билан боьлиыдир. Бу деган сщз усимликлар харакатланмайди, дегани эмас. Уларда хам хужайра ичи харакати мавжуд, хатто алохида кисмлари хам хайвонлардагига нисбатан секин булсада харакатлана олади. Бактериялар ва айрим бир хужайрали сувутлар хам харакатланиш хусусиятига эга.
Д). Айириш.
Айириш ёки экспреция-организмдан модда алмашинувининг охирги махсулотларини чикариб юборишдир. Бундай "ташландик"лар, масалан, нафас олиш жараёнида хосил булади. уларни албатта организмдан чикариб юбориш зарур. Хайвонлар жуда куп оксил истеъмол киладилар. Оксил танада тупланмайди, уларни парчалаш, сунгра организмдан чикариб юбориш лозим. Шунинг учун хайвонларда айириш, асосан, организмдан азотли моддаларни чикариб ташлашдан иборатдир. Айиришнинг яна бир томони организмдан кургошин, ридиоактив заррачалар, хамда жуда куп хлдаги соглик учун зарарли булган моддаларни чикариб юборишдир.
Е). Купайиш.
Хар бир организмнинг умри чегараланган; бирок тириклик "улмасдир". Турнинг хаётийлиги авлодлар ота-оналарнинг энг асосий хусусиятларининг сакланишидир. Бу эса жинссиз ва жинсий йуллар билан купайиш оркали амалга ошади...
Ж). Усиш.
Улик табиатдаги нарсалар (масалан, кристаллар ёки сталагмит) уз юзасига янги моддаларни ёпиштириб олиш билан усади ёки бошкача айтганда, катталашади. Тирик мавжудотлар эса, автотроф ёки гетеротроф йули билан кабул килган озик моддалар хисобига ички томондан усадилар. Бу моддаларнинг ассимиляцияси (узлаштириш) натижасида янги тирик ортоплазма хосил булади.
Юкорида жуда куп холатда келтирилган тирикликнинг 7 хил белгиси барча тирик организмларда у ёки бу даражада ифодаланган булиб, нарсаларни тирик ёки улик деб ажритш учун асосий курсаткичдир...


5. Тирикликнинг даражалари.
Маълумки тирик мавжудотлар жуда катта хилма-хилликка эга. Шунга карамай бирча тирик мавжудотлар юкорида курсатилагн хусусиятлари ва баъзи бир бошка жихатлари билан бир-бирига ухшашдир, бирок улар уз тириклик (ташкилий) даражалари билан фаркланадилар.
Хамма организмларнинг таркиби кимёвий моддалар ва бирикмалардан иборат булиб, бу модда ва бирикмалар хужайраларни, хужайралар уз навбатида тукималар, улар эса аъзолар ва бир бутун яхлит органзмни хосил килади. Бундай батартиблик барча организмлар учун хосдир. Шунга кура тирикликнинг молекуляр, субхужайравий, хужайравий, тукима, аъзо, организм, популяция-тур, биогеоценотик ва биосфера тузилиш даражалари тафовут этилади.

Download 161.5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   16




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling