Maʻruza №3 Mavzu: Elektr yuritmani xarakatlanishi. Elektr yuritmaning turg‘un xarakati

xarakteristikaning bikrligi deyiladi: 

=dM/d

=

M/



 
 
 
 

s
=dM
c
/d

bunda, 

va 

s
 - dvigatel va ishchi mexanizm xarakteristikalarining bikrligi.  
Xarakteristikalar bikrlik darajasiga qarab uch turga bo‘linadi: 
1) absolyut bikr mexanik xarakteristika, bunda dvigatelni burchak tezligi aylantirish momenti o‘zgarishi 
bilan o‘zgarmas xolda qoladi. Bunday(5.1,b-rasm, 4) xarakteristikaga sinxron dvigatel ega bo‘ladi, uning bikrligi 

= 

dir. 
2) bikr mexanik xarakteristika, bunda burchak tezligi aylantirish momenti o‘zgarishi bilan kam o‘zgaradi (5.1, 
b-rasmdagi 3 xarakteristika 

o2 
- a oraliida va 5.1, a-rasmdagi 1 xarakteristika). Bu xarakteristikalarning bikrligi 
manfiydir, yaoni 

< 0. 
3) yumshoq mexanik xarakteristika, bunda burchak tezligi aylantirish momenti o‘zgarishi bilan ko‘p darajada 
o‘zgaradi (5.1, a- rasmdagi 2 xarakteristika). 
Elektr yuritma nazariyasida mexanik xarakteristika tushunchasi bilan birgalikda, elektromexanik 
xarakteristika tushunchasi xam keng foydalaniladi, bu elektr yuritma tezligini elektr dvigatel toki bilan 
bolanishidir, ya’ni 

(I). 
 Elektr yuritmaning turg‘un harakati. 
 Elektr yuritmaning turg‘un ish rejimi dvigatel va ishchi mexanizmining momentlari va burchak tezliklarini 
tengligi bilan xarakterlanadi. Bu rejimni aniqlash maqsadida dvigatel va ishchi mexanizmining mexanik 
xarakteristikalari 

, M tekisligining bir kvadrantida tasvirlanadi (5.3-rasm). Xarakteristikalarning kesishish nuqtasi 
M
t
, 

t
turun rejimni aniqlaydi. SHunday qilib, misol uchun, ventilyatorni (2 xarakteristika) aylantiruvchi asinxron 
dvigatel (1 xarakteristika) bilan turun ‘arakati "a" nuqtada bo‘ladi. Rasmdan, yana shuni ko‘rish mumkinki, EYU ni 
ishga tushirish va tezlashtirish uchun dvigatelning boshlanich ishga tushirish momenti M
it
xar doim boshlanich 
yuklama momentidan M
sb
katta bo‘lishi kerak. Turun ‘arakatni to‘la taxlil qilish uchun, bu ‘arakatning