Maʻruza №3 Mavzu: Elektr yuritmani xarakatlanishi. Elektr yuritmaning turg‘un xarakati

 Elektr yuritma harakatining turg‘unlik shartlari. 
Elektr yuritmaning turun ish rejimi dvigatel va ishchi mexanizmining momentlari va burchak tezliklarini 
tengligi bilan xarakterlanadi. Bu rejimni aniqlash maqsadida dvigatel va ishchi mexanizmining mexanik 
xarakteristikalari 

, M tekisligining bir kvadrantida tasvirlanadi (4.1-rasm). Xarakteristikalarning kesishish nuqtasi 
M
t
, 

t
turun rejimni aniqlaydi. Shunday qilib, misol uchun, ventilyatorni (2 xarakteristika) aylantiruvchi asinxron 
dvigatel (1 xarakteristika) bilan turun harakati "a" nuqtada bo‘ladi. Rasmdan, yana shuni ko‘rish mumkinki, EYu ni 
ishga tushirish va tezlashtirish uchun dvigatelning boshlanich ishga tushirish momenti M
it
xar doim boshlanich 
yuklama momentidan M
sb
katta bo‘lishi kerak. Turun harakatni to‘la taxlil qilish uchun, bu harakatning 
barqarorligini xam aniqlash zarur.Shunday turun harakat barqaror bo‘ladiki, u qandaydir tashqi taosir natijasida 
turun rejimdan chiqarilsada, bu taosir yo‘qolgandan so‘ng, shu rejimga yana qayta oladi.
Qolgan xollarda harakat barqarormas bo‘ladi. Harakat barqarorligini namunasi sifatida yuza ustidagi sharning 
muvozanat xolatini keltirish mumkin, barqaror 4.2, a- rasmdagi va barqarormas 4.2, b-rasmdagi xolat. 


0

т
М
с б
М
т
М
и т
М
3.1-rasm. Turun harakat ko‘rsatkichlarini aniqlash 
 3.2 - rasm. Harakatning barqarorligi tushunchasi uchun 
Harakat barqarorligini aniqlash uchun mexanik xarakteristikalardan foydalanish qulaydir. 
Misol sifatida yuk ko‘tarish kranini ijro organining asinxron dvigatelli elektr yuritmasi harakatining 
barqarorligini ko‘rib chiqamiz (3.3-rasm). 
Bunda, M = M
s
bo‘lganda turun harakat ikki tezlik qiymatida mumkindir: 1 nuqtada 

t1
va 2 nuqtada 

t2
. Bu 
ikki nuqtadagi harakat barqarorligini aniqlaylik. 
1-chi nuqta. Faraz qilaylik, qisqa muddatli taosir ostida tezlik 

`
1
qiymatgacha ortgan va shundan keyin taosir 
yuqolgan.AD ni mexanik xarakteristikasi bo‘yicha, 

`
1
tezlikka M`
1
 < M
c
 momenti mos keladi.Shuning xisobiga, 
dinamik moment M
din 
= J d

 / dt = M`
1
 - M
c
manfiy bo‘lib qoladi va yuritma M = M
c
 dagi 

t1
tezlikgacha 
sekinlasha boshlaydi. Agar, taosir tezlikni 

``
1
qiymatigacha kamayishiga sabab bo‘lsa, unda AD ni momenti M``
1
 
> M
c
 qiymatigacha oshadi, dinamik moment M
din 
= J d

 / dt = M``
1
 - M
c
musbat bo‘lib qoladi va tezlik o‘zining 
oldingi qiymati- 

t1
gacha orta boradi. Shunday qilib, 1 nuqtadagi 

t1
tezlik bilan turun harakat barqarordir. 

---