Maruza mashg’ulotining xronologik xaritasi Ishlash boskichlari

Pedagogik vazifalar: 1. Zamonaviy kompyu-terlarning arxitekturasi to’g’risida tushunchalar berish; 2. Kompyuterlarning asosiy qurilmalari to’g’risida tushunchalar berish; 3. Kompyuterlarning tashqi qurilmalari to’g’risida tushunchalar berish; 4. Kompyuterlarning qo’-shimcha qurilmalari to’g’-risida tushunchalar berish;
O’quv faoliyatining natijalari: Texnik asbob-uskunalar va diagnostika qilish jihozlari Zamonaviy kompyuterlarning arxitekturasi (tuzilishi), ularning asosiy, tashqi va qo’shimcha qurilmalari to’g’risida umumiy tushumchalarni berish. Zamonaviy kompyuterlarning asosiy qurilmalari (tizimli blok, tizimli plata, tezkor xotira, prosessor, qattiq disk, BOIS, ovoz va videokartalar), to’g’risida umumiy tushumchalarni berish. Zamonaviy kompyuterlarning tashqi qurilmalari (printer, skaner, magnitooptik va ZIP diskovodlari, plotterlar, digitayzerlar), to’g’risida umumiy tushumchalarni berish. Zamonaviy kompyuterlarning qo’shimcha qurilmalari (antielektrostatiklar, Veb-kameralar, audiokolonkalar, raqamli foto va videokameralar, multiproektorlar), to’g’risida umumiy tushumchalarni berish.
Ta’lim usullari	Maruza, «aqliy hujum», savol-javob, grapfik organayzer-lar.
O’quv faoliyatini tashkil qilish shakllari	Yakka tartibda va jamoaviy.
Ta’lim vositalari	Maruza matni, tarqatma materiallar, doska, bo’r, slaydlar.
Qaytar aloqa usullari va vositalari	Blits-so’rov, savol-javob

1-Modul. Kompyuterlarga texnik xizmat ko’rsatish.

1-Mavzu: Texnik asbob-uskunalar va diagnostika qilish jihozlari

Reja:

1. 
   Texnik asbob-uskunalar va diagnostika qilish jihozlari
   
2. 
   Kompyuterlarning ishlash prinsiplari va tarkibiy qismi.
   
3. 
   Shaxsiy kompyuterning umumiy ko‘rinishi, uning asosiy qurilmalari
   
4. 
   Kompyuterning (sistema bloki) ichki qurilmali.
   
5. 
   Axborotlarni kiritish-chiqarish qo’shimcha qurilmalari
   

Maruzanimg maqsadi:

Talabalarga zamonaviy kompyuterlarning arxitekturasi, asosiy, tashqi, qo’shimcha qurilmalari to’g’risidagi asosiy tushunchalarni berish va ular bilan ishlash malakasini hosil qilish.

Mavzuning tayahch iboralari:

Kompyuter. Arxitektura. . IBM. Apple. Super. Katta. Kichik. Stol kompyuterlari. Ko’chma. Kommunikator. Smartfon.

1. 
   Texnik asbob-uskunalar va diagnostika qilish jihozlari
   

Kompyuter tizimlarini tamirlash va ularga xizmat ko`rsatish bo`yicha ishlaydigan har bir mutaxassis ixtiyorida elektr asboblari komplekti mavjud bo`ladi. Xizmat ko`rsatish ishlarining ko`pchiligini katta miqdordagi asboblarsiz amalga oshirib bo`lmaydi. Aynan shuning uchun ham elektr asboblari bozori rusum va modellarning rang-barangligi bo`yicha faqat kompyuter texnikasi bozori bilangina qiyoslanishi mumkin. elektr asbobining uzoq muddatga sotib olinishini, ulardan foydalanish sharoitlari esa ekstremal holatlarga yaqinligini etiborga olsak, eng maqul keladigan modelni tanlash unchalik oson emasligi ma’lum bo`ladi.

Bu ishda eng ko`p tarqalgan xato – asbobning ko`p vazifali bo`lishiga ortiqcha intilishdir. Ishlab chiqaruvchilarning aksariyati o`zlari chiqarayotgan elektr asbobning ko`p maqsadlarda qo`llanadigan gilib yaratishga harakat qiladilar. Odatda, bunday asbob o`zining asosiy vazifalaridan tashqari yana bir necha qo`shimcha vazifani bajara oladi. Bunda shuni ham nazarda tutish kerakki, mazkur vazifalarni asbobning boshqa turlarini qo`llab ham bajarish mumkin.

Biroq, asbobning bir necha vazifani bajara olishi hali uning universalligini bildirmaydi. Zero, turli amallar turlicha quvvat sarflanishini talab etadi. Asbobdan uning imkoniyatlari chegarasida foydalanish yoki asbobga ortiqcha kuch berish esa uning tezda buzilishiga hamda ishlab chiqaruvchi va sotuvchi tashkilotdan mutlaqo asoslanmagan holda hafsalaning pir bo`lishiga olib keladi.

Ikkinchi tomondan asbob tanlanayotgan paytda uning tuzilishiga xos muhim jihatlari etibordan chetda qoladi. Ko`pchilik hollarda bu xaridorlarda axborotning yetarli emasligi va sotuvchining malakasizligi tufayli sodir bo`ladi. Asbob sotib olinayotganda, avvalam bor uning tashqi ko`rinishi (korpusning ergonomik shakli, vaznining sizga mosligi, boshqaruv organlarining qulayligi, zarbaga bardoshliligi, elektr xavfsizligi, qo`shimcha tutgichlar hamda chuqurlikni ko`rsatuvchi belgilar borligi va boshqalar)ga ahamiyat berish lozim. So`ngra elektr asbobning konstruktiv xususiyatlari, bajariladigan vazifalar to`plami va tavsifini batafsil tahlil qilib, tanishib olish zarur. Chunki undan uzoq vaqt va samarali foydalanish aynan mana shularga bogliqdir.

Quyida elektron jihozlar bilan ishlash uchun zarur asboblarning uncha katta bo`lmagan ro`yxati, shuningdek, ulardan namunalar va asboblarning mahsus vazifalari haqida malumotlar keltirilgan:

1. 
   Buragichlar (otvyortkalar) to`plami.
   
2. 
   Yassi jag`li omburlar va h.k.
   
3. 
   Yon tomonlarni kesuvchi (izolyatsiyani ko`chiruvchi) qaychilar.
   
4. 
   Qirquvchi omburlar.
   
5. 
   Siquvchi asbob.
   
6. 
   Izolyatsiyalovchi material.
   

1. 
   Shurup burovchi asbob.
   

Elektr o`lchov asboblari:

7. 
   Super Post Code indikatori
   
8. 
   TTL yoki CMOS puls darajasini yoki ularning zanjirlari ko’rsatkichini tekshirish uchun mo'ljallangan Generator
   
9. 
   Post card
   
10. 
    Тестер
    
11. 
    Мультиметр
    
12. 
    Kabel testeri.
    

Kompyuter va uning qurilmalarini ta’mirlashda qo’llaniladigan asboblar



3-rasm. Super Post Code indikatori

4-rasm. Mantiqiy sxemalarni tekshirish uskunalar to’plami (nabori)


5-rasm. TTL yoki CMOS puls darajasini yoki ularning zanjirlari ko’rsatkichini tekshirish uchun mo'ljallangan Generator

Pribor test doirasida elektronga ulangan qisqa tutashuv va nosoz qismlarini aniqlash uchun mo'ljallangan. Ayniqsa sezgir ohmmer yoki joriy polarizatsiya sensori sifatida qo'llanilishi mumkin. Birinchi holda, u elektron chiziqdagi turli nuqtalarda qarshilik qiymatini (ko'pincha ohang chastotasi) ko'rsatadi; Minimal qarshilikka ega bo'lgan nuqtada devorga ulangan komponent buyurtma qilinmagan deb aniqlanadi. Ikkinchisida, bir generator, tekshirilgan o'chirib, bir kesimine ulanadi va oqim, oqim yo'nalishi bo'yicha nosozlikni topadi.

Takomillashgan qurilmalar quvvati pribori

Doimiy oqim manbai bilan ishlaydigan turli qurilmalar yoki qurilmalarni ta'mirlash va nosozliklarni tuzatish jarayonida bir qancha sabablarga ko'ra ularning kuchini tashqi manbadan ta'minlash kerak. Eng muhim sabablar orasida muntazam manbani qobiliyatsizligidan (birinchi ulanishda qanday qilib tugunning qanday ishlashini biladigan) va qurilmalarning ishlashning keskinlik darajasida ishlashini tekshirish zarurati (masalan, 48 VDC ta'minot tarmog'ida, 36 dan 72 V gacha o'zgarishi mumkin). Bundan tashqari, elektr ta'minotidan galvanik izolyatsiya ish vaqtida erga ishlov berish vositalarini bepul ishlatish uchun ortiqcha bo'lmaydi. Shu sababli, ushbu maqsadda ishlatiladigan laboratoriya quvvat manbalari kerakli kuchlanishni o'rnatish va mavjud iste'molni tartibga solish imkoniyatini ta'minlashi kerak. Ko'p kanalli manbalar barcha kanallarni bir vaqtning o'zida o'chirib qo'yish bilan himoya qilishni boshlashi kerak. Galvanik izolyatsiyaga kelsak, u bunday qurilmalar tomonidan taqdim etiladi. Ko'p miqdorda sinov ishlarini bajarayotganda, dasturiy nazorat bilan jihozlangan quvvat manbai.

Elektr ta'minotini ta'mirlash pribori

220 V alternativ oqim tarmog'idan ishlaydigan kuchlarni ta'mirlash va sinovdan o'tkazishda, bu kabi vazifalarni kichik farqlar bilan hal qilish kerak. Shu tufayli tekshirilgan elektr ta'minoti noto'g'ri ishga jiddiy zarar oldini olish uchun haddan tashqari himoya qilish va (joriy iste'mol doimiy nazorat bilan nominal qiymati noldan kuchlanish oshirish) bir tekis ishga tushirish nafaqat bo'lishi afzallik beriladi. (- 10% 220 V 5% + /) teng muhim tarmoq keskinlik oralig'ida elektr yetkazib ishlashini tekshirish uchun imkoniyat bo'ladi. Lekin galvanik izolyatsiyalash faqat elektr qurilmalar bilan ishlashni emas, balki xodimlarni elektr toki urishidan himoya qilish uchun ham talab etiladi. Bu talablarga, laboratoriya AC quvvat manbai yordamida albatta, eng oson yo'l amalga oshirish, ammo ular kamdan-kam uchraydi chunki u qimmat uchun. Ko'p hollarda siz shaxsan voltmetre, bir ampermetre, bir sug'urta qutisini, rostlash uchun quvurlar va laboratoriya avtotransformatori dan galvanik izolyatsiya va silliq start-up kuchlanish uchun bir transformatör o'z ichiga oladi test stendini, yig'ilgan qilishingiz mumkin.

Elektr energiyasini etkazib berishning barcha turdagi doirasidagi chiqish davrlarini sinovdan o'tkazish yuk birliklari yordamida amalga oshiriladi. Qilingan ish hajmiga va mavjud vositalarga qarab, bu elektron yuk bloki yoki kuchli qarshilik to'plamlari bo'lishi mumkin.

Akkumulyator batareyalari testerlari

Afsuski, ushbu qurilmalar mahalliy mutaxassislarga ma'lum emas. Zaryadlanuvchi batareyalar uzluksiz quvvat manbai omurgasını hosil qiladi. Ishlash jarayonida shaxsiy akkumulyator hujayralari muvaffaqiyatsiz bo'lishi mumkin. Ko'pincha, bu faqat batareyaning umumiy quvvatini pasayishiga olib keladi va texnik xodimlar uchun e'tiborga olinmaydi. Ehtiyotsizlik uchun to'lov elektr uzilishi paytida uzluksiz quvvat manbai talab qilinadigan kuchlanishni taxminiy vaqt ichida etkazib bera olmagani holda amalga oshiriladi.

 Shuning uchun, muayyan vaqt ichida uzluksiz elektr ta'minoti to'xtatilmasligiga ishonch hosil qilish uchun vaqti-vaqti bilan uni tekshirish kerak. Buning sababi batareyani quvvati o'chirilganda yoki akkumulyatorning elementlarini maxsus qurilma bilan sinab ko'rish vaqtini belgilash orqali amalga oshirilishi mumkin. Sinov usuli juda oddiy va o'tkazuvchanlikni o'lchashdan iborat - yuqori o'tkazuvchanlik ko'proq batareya quvvati degan ma'noni anglatadi. Bunday o'lchovlar ajratilgan va ishlaydigan batareyalarda ham amalga oshirilishi mumkin. Agar bir xil turdagi batareykalar bir xil rejimda ishlagan bo'lsa, ularning elementlarining o'tkazuvchanlik o'lchovlari bir xil bo'lishi kerak. Muhim farqlar aniqlanganda (20-40 foizdan ko'p), hujayra yoki butun akkumulyatorni almashtirish kerak. Haqiqiy o'tkazuvchanlik o'lchovlari bilan bir qatorda, ishlab chiqilgan asboblar o'lchov vaqtida batareya va temperaturaning yakuniy natijasiga ta'sirni bartaraf etish, shuningdek hisobotni chop etish uchun ma'lumotlarni saqlash uchun natijalarning matematik ishlov berishini amalga oshiradi.

Yuqori chastotali signallarni tekshirish uchun asboblar

Radiochastota diapazonlarini tuzatish va diagnostika bo'yicha ishlar (masalan, radio-modemlar, kabel televideniyesi tizimlari), shuningdek asbob-uskunalarning elektromagnit mosligini tekshirish ishlari biroz farqli turadi. Shunga qaramay, bu maqsadda ishlatiladigan qurilmalar haqida bir necha so'z aytishga arziydi.

 Spektr analizatorlari ishdagi signalning spektrini (harmonik tarkibiy qismlarning amplitudalarini chastotaga bog'liqligi) aks ettiradi, har bir harmonikaning qiymatini va kattaligini aniqlaydi, AM va FM signallarini buzadi. Bunday murakkab qurilmalarsiz radioto'lqinlarni yoki radio qabul qilishni sifat jihatidan o'rnatib bo'lmaydi. Bunday qurilmalarning asosiy xususiyatlari quyidagilardan iborat: ish chastotasi diapazoni, sezuvchanlik, kuchni echish (ular ekranda alohida qayd etilgan signal uzatkichidagi ikkita qo'shni komponentlar orasidagi minimal chastotali masofa), tahlil vaqti.

Chastotani kuch ishlatish o'lchagichlari uzatilgan signalning oldinga va teskari (aks ettirilgan) yo'nalishi bo'yicha o'lchangan. Kichkina to'lqin uzunliklarida an'anaviy jismoniy o'lchamlarning (kuchlanish, oqim) noaniq ta'rifi tufayli, desimetr, santimetr va millimetr to'lqinlaridagi quvvat o'lchami deyarli radiatsion zichlikni taxmin qilishning yagona usuli hisoblanadi.

SWR o'lchagichi (tik turgan to'lqinlar nisbati) antenna-fider qurilmasi bilan mos keladigan chiqish transmitterlarining sifatini baholash uchun mo'ljallangan.

Oddiy o'lchamdagi maydon o'lchagichlari an'anaviy birliklarda signal energiyasini o'lchash uchun qurilmaga ega keng bantli qabul qiluvchi bo'lishi mumkin. Tegishli kalibrlash bilan bunday qurilma elektromagnit maydonning mavjudligini aniqlab, uni baholashga qodir. Bundan murakkab qurilmalar, shuningdek, skaner va chastota o'lchagichining funktsiyalarini amalga oshiradilar, bu signallarning ma'lum chastotali mavjudligi va hissasini aniqlash imkonini beradi.