Ma‟ruza materiallari 1-mavzu: Investitsiyalarning iqtisodiy mazmuni va mohiyati Reja

Beshinchidan, hududiy joylashtirilish bo‘yicha investitsiyalar ichki va tashqi investitsiyalarga 
bo‘linadi.
Oltinchidan, investitsiyalar tavakkallik darajasi bo‘yicha yuqori tavakkalli va past tavakkalli 
investitsiyalarga ajratiladi. Moliya sohasida tavakkallik deganda investitsiyalarga mutloq yoxud 
nisbiy miqdordagi foyda kutilganidan ancha kam bo‘ladi, boshqacha aytganda «tavakkallik» 
atamasi kutilmagan natija olish imkoniyatini anglatadi. 
Investitsiyalarni korxona miqyosida quyidagicha tasniflash mumkin:
1.2-rasm. Korxona investitsiyalarining tasniflanishi 
Korxona investitsiyalari 
Real investitsiyalar 
Portfel investitsiyalar 
Ishlab chiqarishni 
rivojlantirish 
Noishlab 
chiqarish sohasini 
rivojlantirish 
Qimmatli 
qog‘ozlarni sotib 
olish 
Boshqa korxonalar 
aktivlariga 
qo‘yilmalar
Ta‘mirlash va 
texnik qayta 
qurollantirish 
Ishlab chiqarishni 
kengaytirish 
Yangi mahsulot 
ishlab chiqarish 
Mahsulotni 
yangilash, 
modernizatsiyalash 
va yangi resurslarni 
o‘zlashtirish 
Uy-joy 
qurilishiga 
Sport va sog‘liqni 
mustahkamlash 
ob‘ektlari 
qurilishiga 
Mehnat qilish 
sharoitlarini 
yaxshilash va 
texnika 
xavfsizligi 
darajasini oshirish 
Boshqa tijorat 
tashkilotlari-ning 
aktsiyalarini sotib 
olish 
Obligatsiyalarni 
sotib olish 
Boshqa qimmatli 
qog‘ozlarni sotib 
olish 
Ishlab chiqaruvchi – 
korxona aktivlariga 
qo‘yilmalar 
Moliya-kredit 
tashkilotlari 
aktivlariga 
qo‘yilmalar 
Boshqa tijorat 
tashkilotlari 
aktivlariga 
qo‘yilmalar 

---

O‘QUV MATERIALLARI 
9 
Bunday tasniflashning afzalligi va uning boshqa tasniflashlardan farqi shundaki, unda 
korxona o‘z investitsiyalarini qanday maqsadlar uchun safarbar etishi to‘g‘risida real holat aks 
ettirilgan. Mohiyat jihatdan, ushbu tasniflash korxonaning investitsiya portfelini xarakterlaydi. 
Bunda korxona uchun ushbu portfel bo‘yicha riskni minimallashtirish va iqtisodiy foydani oshirish 
eng muhim muammolardan biri sanaladi. Yuqoridagi rasmda tasvirlangan real investitsiyalar – 
bevosita investitsiyalar bo‘lib, investorning investitsiya jarayonida bevosita ishtirok etishini 
anglatadi, ya‘ni investor investitsiyalash obyektini, shuningdek, uni moliyalashtirishni tashkil etish 
va moliyalashtirish manbalarini bevosita o‘zi aniqlaydi. Portfel investitsiyalar – bilvosita 
investitsiyalarni anlatib, bu investitsiya yoki moliyaviy vositachilar orqali investitsiyalashdir.