Масъул муҳаррир: Файзиев Шохруд Фармонович, ю ф. д., доцент
FIZIKA DARSLARINI O`QITISHDA NOAN`ANAVIY USULLARDAN
Download 4.72 Mb. Pdf ko'rish
|
17.Fizika-matematika
- Bu sahifa navigatsiya:
- Marhamat tumani № 1- maktab fizika o`qituvchisi Telefon: +998 91 493 80 64 Annotatsiya
- Kalit so`zlar
|
17
FIZIKA DARSLARINI O`QITISHDA NOAN`ANAVIY USULLARDAN FOYDALANISH. “Bir jinsli magnit maydonning tokli ramkani aylantiruvchi momenti” mavzusi misolida. Olimjonova Kamola Aslonbekovna Marhamat tumani № 24- maktab fizika o`qituvchisi Mamatisaqova Go`zaloy Norqo`ziyevna Marhamat tumani № 1- maktab fizika o`qituvchisi Telefon: +998 91 493 80 64 Annotatsiya: ushbu maqolada maktablarda fizika fanlari o`qituvchilariga noan`anaviy usullardan foydalangan xolda o`quvchilarning ishtiyoqi va qiziqishlarini hamda bilim samaradorligini oshirish uchun metodik tavsiyalar keltirilgan. Kalit so`zlar: Fizika, noan`anaviy usul, o`quvchini qiziqtirish, o`zlashtirish, mantiqan bog`lash, javob topish, bilim, malaka. Fizika fani falsafa nuqtai nazaridan bejiz tabiiy fanlarga birlashtirilmagan, albatta, sababi bu fan boshqa tabiiy fanlar kabi tabiat xodisalarini o`rganish bilan bir qatorda safdoshlari sanalmish geografiya, kimyo va biologiya fanlari bilan chambarchas bog`liqdir. Albert Enshteyn ta`kidlab o`tganidek matematika hozirda asosiy mantiqiy fan xisoblanib, barcha fanlarga kerak bo`lmoqda, ammo, masalaning tub moxiyatini tushungan o`quvchigina uni matematik usuldan foydalanib yecha oladi. Hozirgi ilm-fan shiddat bilan rivojlanib borayotgan davrda o`quvchi bitta fanning masalasini tubdan tushunib yetmog`i uchun u bir necha fanlarni yaxshi o`zlashtirishi kerak bo`lmoqda. Bu kuchning yo`nаlishi chаp qo`l qоidаsi yordаmidа аniqlаnаdi. Аyni pаytdа АB vа CD qismlаrgа tа’sir qiluvchi kuchlаrning mоdullаri tеng bo`lib, qаrаmа-qаrshi tоmоngа yo`nаlgаn bo`lаdi. Shu bоis, tоkli rаmkаgа mаgnit mаydоn tоmоnidаn juft kuch tа’sir qilаdi. Bu juft kuch tа’siridа tоkli rаmkа burilаdi. Bu juft kuchlаr ОО′ аylаnish o`qigа nisbаtаn аylаntiruvchi mоmеntini hоsil qilаdi. 1.5- rаsmdаn ko`rinаdiki, rаmkаning АB = CD= d/2 qismlаridаgi kuchning yеlkаsi d/2 sinα gа tеng. Quyida sizga bir necha fizikaviy test savollarini misol tariqasida keltirmoqchimiz: Savol: A jism υ 1 boshlang`ich tezlik bilan yuqoriga otilgan vaqtda, h balandlikdan υ 2 =0 boshlang`ich tezlik bilan B jism pastga tushib keladi. Agar jismlar bir vaqtda harakatlangan bo`lsa, A va B jismla rorasidagi X masofaning t vaqtga bog`lanishi topilsin? A) B) C) D) Savol: Tekis harakatlanib tushayotgan aerostat xuddi shunday tezlikda yuqoriga ko`tarila boshlashi uchun, aerostatdan qancha og`irlikdagi ballastni (yukni) tashlab yuborish kerak(kg)? Aerostatning ballast bilan birga og`irligi 16 kN, yuqoriga ko`rsatuvchi kuchi 12 kN. Yuqoriga ko`tarilishda va tushishida havoning qarshilik kuchi birday hisoblansin. A) 600 B) 485 C) 350 D) 800 Mana bunday tipdagi fizika savollariga darxaqiqat matematik bilim talab etiladi. Ko`pgina elektr asboblarining ishlashi tokli o`tkazgich bilan doimiy magnitning o`zaro ta’sirlashishiga asoslangan. Mana shunday elektr o`lchov asboblaridan birining tuzilishi keltirilgan. kuchli magnit qutblari orasiga (1) temir o`zak OO′ o`qqa mahkamlangan bo`lib, uning ustiga (2) simli ramka kiydirilgan. g`altakka toklar metall prujinalar (3) orqali beriladi. ramkani (3) prujinalar ushlab turadi. Bu prujinalar g`altakka tok berilmagan paytda strelka (4) shkalaning nolinchi holatida ushlab turadi. asbob elektr zanjiriga ulanganda g`altakdan tok o`tadi va magnit maydon ta’sirida buriladi. Bu paytda prujinalar siqila boradi. ramkaning burilishi prujinaning elastiklik kuchi va amper kuchlari tenglashgunga qadar davom etadi. Asbob elektr zanjiriga ketma-ket ulanganda, zanjirdan va asbobning g`altagidan o`tuvchi tok kuchlari o`zaro teng bo`lganligidan strelkaning burilish burchagi tok kuchiga proporsional Download 4.72 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|