Matematika va miqdoriy usullar

2. Jadvalda 1000 f.st. boshlang‘ich sarmoyadan to‘rt yilda olinishi rejalashtirilgan mablag‘lar 
miqdori keltirilgan. 
(i) Murakkab foizlar formulasidan foydalanib jadvalning bo‘sh kataklarini to‘ldiring,
(ii) Jadvaldan foydalanib, aniq bir yil uchun avvalgi davr sarmoyalaridan keladigan jami 
mablag‘ miqdorini toping:
a) 2000 f. st. yillik foiz stavkasi 4% ,3 yilga,
b) 10 000 f.st. yillik foiz stavkasi 8%, 4 yilga,
v) 500 f. st. yillik foiz stavkasi 6%, 2 yilga. 
 
3. Foizlar har oyda hisoblab chiqilib, dastlabki mablag‘ga qo‘shilishi sharti bilan quyidagi 
sarmoyalar asosida jamg‘arilgan mablag‘ni toping: 
(i) 4000 f. st. yillik foiz stavkasi 6%, 18 oyga,
(ii) 1000 f. st. yillik foiz stavkasi 1% ,3 yilga. 
 
3. Yillik foiz stavkalari. 
Yillik foiz stavkasi - bu qarzdan foydalanganlik uchun to‘langan yoki investisiyalardan 
olingan sof foiz bo‘lib, uni topishda bir necha muvaqqat davrlar uchun foizlar qo‘shilishi hisobga 
olingan. Oldingi bo‘limda biz har bir chorakda hisoblangan foizlar asosida yillik murakkab foizlarni 
hisoblash masalasini ko‘rib chiqdik. Odatda, garchi faqat yillik foiz stavkasi ko‘rsatilgan bo‘lsada 
ko‘p hollarda sarmoya har oyda foizlar miqdorini oshiradi. Shuning uchun, masalan, Buyuk 
Britaniya qonunlarida sarmoya takliflari yoki kredit berish variantlarini haqiqatdan ham taqqoslay 
olish uchun bunday sarmoyalar uchun yillik foiz stavkasini ko‘rsatish talab qilinadi. 
 
1-misol. Foizlari har oyda to‘lanadigan, yillik 6% li 100 funt sterlingli sarmoyani ko‘rib 
chiqaylik. Ko‘rsatilgan 6% li stavka nominal foiz stavkasi deb atalib, u haqiqatda ushbu turdagi 
kiritgan sarmoyalarda foiz daromadi miqdorini aks ettirmaydi. 
Ushbu misolda asosiy mablag‘ bu P = 100 f. st., r = 6% va bir yildagi to‘lovlar soni m = 12.
Bir yillik davr uchun to‘plagan mablag‘ni quyidagicha hisoblaymiz: 

---

68 
Shunday qilib, 100 funt sterlingli sarmoya bir yilda 6,17 funt sterling olib keldi. Shuning 
uchun yillik foiz stavkasi 6,17% ni tashkil qiladi. 
2-misol. Kredit kartalarni ishlab chiqaruvchi kompaniya debet qoldig‘idan oyiga 2,4 % oladi. 
Nominal foiz stavkasi yiliga 2,4 x 12 = 28,8% ni tashkil qiladi. Biroq bu nominal foiz stavka kredit 
karta egalariga nisbatan qo‘llaniladigan sof foiz stavkasi emas. Sof stavka, ya’ni yillik foiz 
stavkasini hisoblashni ko‘rib chiqaylik.
Bir yil davomidagi 1 AQSh dollarli qarzdorlik holatini qaraylik. Bunda