Mavzu № Bolalar psixologiyasi: nazariya va amaliyot. Bolalar psixologiyasi fanining metodlari Reja

Laboratoriya (klinika) metodi ko`pincha individual (goxo guruhiy) shaklda 
sinaluvchilardan yashirmay, maxsus psixologik asbob-uskunalar, yo`l-yo`riqlar, 
tavsiyalar, ko`rsatma va ilovalardan foydalanib olib boriladi. Inson psixikasidagi 
o`zgarishlarni aniqlaydigan detektorlar, elektron va radio o`lchagichlar, 
sekundomer, refleksometr, anomaloskop, taxistaskop, audometr, esteziometr, 
elektrotiogramma, 
elektroense-falogramma 
kabilardan 
ham 
foydalaniladi. 
Laboratoriya eksperimentining xarakterli belgisi faqat uning laboratoriya sharoitida 
maxsus psixologik asboblar yordamida o`tkazishlarida va sinaluvchining hatti - 
harakatlari 
yo`l-yo`riqqa 
binoan 
sodir 
bo`lishi 
bilangina 
emas, 
balki 
Suhbat metodi
Salbiy jihati tadqiqotchi
tergovchiga aylanadi
Ijobiy jihati samimiyligi, 
erkinligi
Eksperimentda aniqlab 
bo’lmaydigan 
jarayonlar haqida 
ma’lumot beradi
Tadqiqotchini ta’siri 
bo’lishi mumkin.

---

sinalayotganligini biladigan sinaluvchi (garchi odatda, sinalayotgan kishi 
eksperimentning mohiyati nimadan iboratligini, konkret nimani va nima maqsadda 
tadqiq qilinganayotganligini bilmasa ham) kishining munosabati bilan ham 
belgilanadi. Laboratoriya eksperimenti yordamida diqqatning xossalarini, idrok, 
xotira va boshqalarning o`ziga xos xususiyatlarini tadqiq qilingan mumkin. 
Biografiya (tarjimai hol) metodi inson psixikasidagi ayrim o`zgarishlarni 
to`liqroq o`rganish maqsadida qo`llaniladi. Bunda avtobiografik ma’lumotlar, 
xarakteristikalar, xatlar (boshqa shaxs bilan yozishmalar), esdaliklar, kundaliklar, 
badiiy asardagi tavsiflar, baholar, magnitofon yozuvlari, fotolavhalar, hujjatli 
filmlar, taqrizlar o`rganilayotgan shaxsni to`laroq tasavvur etishga xizmat qiladi. 
Biografik ma’lumotlar odamlarning o`zini o`zi tarbiyalash, nazorat qilingan, idora 
etish, o`zining uslubini yaratish, kamolot cho`qqisiga erishish jarayonida namuna 
vazifasini o`taydi.
Biografik ma’lumotlarda shaxsning havasi-qiziqishi, qobiliyati, orzu – o`ylari, 
uning shaxs sifatida shakllanishidagi yetakchi faktorlar bayon qilingan bo`ladiki, 
bular uning shaxsiyati va individuallligini bilishga imkon beradi. 
Eksperi 
ment 
Laboratoriya 
tajribasi 
Tabiiy 
tajriba 
Maxsus 
asboblarda 
Maxsus xonada 
Maxsus sharoitda 
Tekshiruvchi 
tekshiriluvchi 
o`rtasidagi 
maqsadga 
qaratilgan muloqot 
Makarenko 
jamoaning 
shakllani 
Shini
O`rgangan 
 

---

Anketa metodi. Shaxsga xos bo`lgan individual sifatlar-qiziqish, qobiliyat, 
talant. Xarakter kabilar anketa yordamida ham o`rganiladi. Bunda o`rganuvchi 
o`rganilishi lozim bo`lgan individual sifatga oid bir qancha savollar tuzadi. Bu 
o`rganiluvchiga yetkaziladi va uning bu savollarga javob qaytarish muddatini 
belgilaydi. O`rganiluvchining belgilangan muddatda qaytargan javoblarini tahlil 
qilib, ma’lum xulosalarga keladi. Anketa metodining afzalligi shundaki, u individual 
va guruhda o`tkazilishi mumkin. Anketa odatda uch xil tuziladi. Birinchi xili 
anglashilgan motivlarni aniqlashga mo`ljallangan savollardan tuziladi. Ikkinchi
xilida har bir savolning bir nechtadan tayyor javoblari beriladi. Uchinchi xili 
anketada sinaluvchiga yozilgan to`g`ri javoblarni ballar bilan baholash tavsiya 
etiladi.