Mavzu: banklar ularning turlari va kredit tizimidagi roli

Kredit vazifalari. Kredit xilma-xil vazifalarni turli shakllarda bajaradi. Ular quyidagilardan iborat.

1. 
   qimmatbaho qog`ozlar chiqarish;
   
2. 
   bo`sh pullarni kapitalga aylantirish;
   
3. 
   qarz usuli bilan pul mablag`larini tarmoqlararo taqsimlash;
   
4. 
   pul qarzi usuli bilan iqtisodiy o`sishni rag`batlantirish.
   

Qimmatbaho qog`ozlar kredit orqali muomalaga, xo`jalik harakatiga kiritiladi. Veksel, chek, sertifikat shular jumlasidandir. Tadbirkorlarni qo`llab, ularning pulga bo`lgan ehtiyojlarini qondirilishi tufayli harakatdagi kapital miqdori ko`paytiriladi, iqtisodiy taraqqiyot ta`minlanadi va tezlashtiriladi. Kredit orqali tarmoqlar o`rtasida ishlab chiqarish resurslarining ko`chishi yuz berib, zaruriy taraqqiyot muvozanatining ta`minlanishi uchun vositachilik qilinadi. Umuman, kredit bo`sh pullarni kerakli joylarda ishlatish imkonini tug`dirib, umumiy iqtisodiy o`sishni tezlashtirishga yordam qiladi.

Ko`rinib turibdiki, kredit o`z vazifalarining amalga oshuvi tufayli iqtisodiy harakat va taraqqiyotdagi ahamiyatini oshiradi. Qarz xuddi, yuzaki qaraganda, ikkinchi darajali narsaga o`xshab ko`rinadi. Lekin bajaradigan vazi-falari, bozor iqtisodiyotida uning o`rni juda katta ekanligini va usiz bozor iqtisodiyotini tasavvur etib bo`lmasligini ko`ramiz. Demak, bozor iqtisodiyoti rivoji uchun kredit tizimini avj oldirish har bir mamlakat uchun o`ta zarur vazifalardandir.

Kredit bozori mavjud ekan, demak, unda baho bor va shu orqali qarz jarayoni yuzaga kelishi mumkin. Baho qarz xaqidan iborat bo`lib, kreditda qarz foizi deyiladi. Chunki, u qarz miqdoriga nisbatan foiz hisobi bilan belgilanadi. Amalda foiz kreditning bahosidir. Agar qarzga talab ortsa, foiz ko`tariladi, kamaysa — pasayadi. Bundagi tak-lif harakati ham shunday xususiyatga ega, lekin harakat yo`nalishi aksincha bo`ladi.

Foiz darajasi talab va taklif muvozanati bilan birga yana bir qancha omillarga bog`liqdir. Bularning ichida qarz muhlati, qarz berish shartlari, inflyatsiya darajasi, qarzning qanday pul bilan berilishi, pulni qarz berishdan boshqa yo`lda ishlatishdan keladigan foyda darajasi, qarz berish xatarliligi kabilarni qayd qilish mumkin.