Mavzu: Boltiqbo`yi mamlakatlari pensiya ta`minoti tizimining aholini ijtimoiy himoya qilishdagi ahamiyati. Bajardi

1.1-jadval. Boltiqbo`yi mamlakatlarda pensiya tizimini moliyalashtirish mexanizmi.²



1-daraja
Davlat majburiy fondlashtirilmagan pensiya dasturi

2-daraja
Davlatning fondlashtirilgan pensiya dasturi

3-daraja
Xususiy-ixtiyoriy
pensiya dasturi





Davlatning qo`shimcha pensiyalari (jamg`arib boriladigan)

Davlat pensiyalari (avlodlar birdamligi)






Qimmatli qog`ozlar bozori va investitsion dasturlar

Qo`shimcha pensiyalarni moliyalashtirish

Bazis pensiyalarni moliyalashtirish





Fuqaroning umumiy pensiya to`lovi

ishlovchi hodimning ish haqiga nisbatan 3 %lik pensiya sug‘urtasi badali 2-darajadagi pensiya dasturini moliyalashtirishga ajratiladi.

1.1-rasm. Estoniyada aholini yosh va jins bo`yicha taqsimlash. 2022-yil.(ming kishi).³

1.2-rasm. Litvada aholini yosh va jins bo`yicha taqsimlash. 2022-yil.(ming kishi).⁴
Har bir mamlakatning pensiya ta’minoti tizimi holatini baholashda ulardagi demografik vaziyat va aholi bandligi darajasini tahlil qilish lozim. 2022 yilda aholi soni Estoniyada 1,7 mln., Latviyada 2,2 mln., Litvada esa 4,3 mln.ga yetdi. Mamlakatlarni mehnat layoqatiga ega bo‘lgan 15-54 yoshdagi aholi ulushi bo‘yicha tahlil qilsak, Estoniyada 55,7 foiz, Litva va Latviyada esa qariyb 57 foizni tashkil etdi. Estoniya va Latviya mamlakatlarida 1985-1990 yillar, Litvada esa 1955-1960 yillarda tug‘ilish eng yuqori ko‘rsatkichni qayd etgan yillar hisoblanadi. Bu esa o‘z navbatida ushbu mamlakatlar guruhining demografik divident sharoitida ekanligidan dalolat beradi.