Mavzu: "Funksiya"


  Mustaqil yechish uchun misollar


Download 1.26 Mb.
Pdf ko'rish
bet9/17
Sana21.12.2021
Hajmi1.26 Mb.
#182259
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   17
Bog'liq
15- amashgulot

6.  Mustaqil yechish uchun misollar. 

Quyidagi funksiyalarning hosilalarini toping. 

1. 

   


 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

2. 



   

√ 

√   



 

3. 


   

    


       

 

4. 



    √        

 

 



 

  

5. 



       

 

 



 

  

6. 



                 

7. 


      

  

   



   

 

 



 

8. 


                 

9. 


           

 

 



 

 

 



    

 

   



 

  

10. 



    √      

 

         



√ 

 

 



Javoblar: 1) 

 

 



   

 

 



     

 

 



      2)  

 

 



 

 

 √ (√   )



 

     3)  

 

 

   



      

         

 

      4)  



 

 

 



 

√    


 

 

5) 



 

 

    



 

     


 

      6)   

 

 

     



 

 

     7)  



 

 

      



   

   


    

)     8)  

 

 

 



   

      


     9)  

 

 



 

     


 

 

 



10) 

 

 



  √

 

 



     

Quyidagi funksiyalar hosilalarining 

     

 

 nuqtadagi qiymatlarini toping. 



1. 

      


    

 

                                    



 

    


2. 

   


 

    


                                   

 

     



3. 

    √ 


 

   


 

                   

 

 

 



 

 

4. 



    √       

 

 



 

                      

 

 

 



√ 

 

 



5. 

   


 

 

 



 

 

                                         



 

    


6. 

    √ 


 

     


  

   


                    

 

 



    

7. 


     

 

                                  



 

    


8. 

   


 

 

                                      



 

 

 



 

        


9. 

     


  

                                     

 

    


10. 

                      

 

 

           



 

     



Javoblar: 1) 

      2)  

 

  

    3)  



  

√ 

 



  

 

    4)  



 √

 

 



    5) 

 

 



      6)  

       7)               8)      9)       

     

 

 



 

√ 

 



  

Aralash masalalar. 

1. 

       (


  

 

)



 

      


 

 

   



 

   


 

 

   bo’lsa,  



 

 

        tenglamani yeching. 



2. 

                

 

  bo’lsa   



 

 

         tengsizlikni yeching. 



3. 

        


 

       bo’lsa,   

 

     


 

 

          tenglamani yeching. 



4.  Agar 

      


 

 

  



 

             

 

 

    bo’lsa,    



 

       


 

     tengsizlikni yeching. 

5. 

       √          



 

                                                    . 

Javoblar: 1)  

    


  

 

     2)   



      ]        ]     3)  

 

 



      4)   

                     5)          



 

 

7.

O’z-o’zini tekshirish uchun savollar. 

1.  Hosila ta`rifini ifodalang. 

2.  Differensiallash qoidalarini bayon qiling. 

3.  Murakkab funksiya hosilasi qanday topiladi? 

21 – mashg’ulot. 

Mavzu: “Hosilaning geometrik va mexanik ma`nosi” 

Reja: 

1.  Hosilaning geometrik ma`nosi. 



2.  Hosilaning mexanik ma`nosi. 

3.  Egri chiziqga o’tkazilgan urinma va normal tenglamalari. 

4.  Auditoriya topshirig’i. 

5.  Uy vazifasi. 

6.  Mustaqil yechish uchun misollar. 

7.  O’z-o’zini tekshirish uchun savollar. 

 

1.  Hosilaning geometrik ma`nosi. 

          funksiyaning   

 

  nuqtadagi  hosilasi  uning  grafigiga 



 

 

   absissali       nuqtada  o’tkazilgan 



urinmaning 

      o’qning  musbat  yo’nalishi bilan hosil qilgan burchagining tangensiga teng, ya`ni 

           

 

  



 

    (1- shakl) 

 

  

 



  

𝑦

 



 

𝑥

 



 



𝑦   𝑓 𝑥  




 

 

                                       1-shakl. 



Misol 1. 

     


 

      parabola     o’qini qanday burchak ostida kesib o’tadi? 

Yechish: Avvalo parabola 

      o’qini qaysi nuqtada kesib o’tishini aniqlaymiz.      o’qi tenglamasi 

      bo’lganligi uchun {

     


 

   


     

  sistemani yechib 

 

 

      



 

    nuqtani topamiz. Egri chiziq 

va 

    o’qi  orasidagi  burchak  deganda  egri  chiziqqa      o’qi  bilan  kesishish  nuqtasida  o’tkazilgan 



urinma bilan 

   o’qining musbat yo’nalishi orasidagi burchak tushiniladi. 

Bizni  masalamizda 

 

 



   

 

            



 

   


 

           parabolaga            va            nuqtalarda 

o’tkazilgan urinmalar tashkil qilgan burchaklarni topish kerak, ya`ni 

    


 

   


 

  

 



                             

 

     



 

 

    



 

   


 

  

 



                                 

 

    



 

 

 



 

 

Miso 2.  



   

 

√ 



       sinusoida absissalar o’qini koordinatalar boshida qanday burchak ostida kesib 

o’tadi? 


Yechish: 

  

 



 

  (


 

√ 

     )



 

  √                

 

      √        √             



 

      √              

 

 

2.  Hosilaning mexanik ma`nosi. 



Moddiy nuqta to’g’ri chiziq bo’ylab          qonuniyat bilan harakatlanganda uning tezligi   yo’ldan 

  vaqt bo’yicha olingan hosilasidir, ya`ni      

 



Misol  3.  Moddiy  nuqta 



         

 

                qonun  bo’yicha  to’g’ri  chiziqli  harakat  qilmoqda, 



uning 

              dagi tezligini toping. 

Yechish:  

        


 

        


 

        


 

    


 

                   

 

           



 

                

 

Misol  4.  Moddiy  nuqta 



        

 

    



 

          qonun  bo’yicha  to’g’ri  chiziqli  harakat  qilmoqda. 

Vaqtning qaysi paytida uning tezligi nolga teng bo’ladi? 

Yechish:  

        

 

        



 

    


 

         

 

    


 

              

 

                    



 

 

                          



 

                      

Javob: Vaqtning  

               paytida moddiy nuqta tezligi nolga teng. 

 

 

 



 

 

 








Misol  5.  Ikkita  moddiy  nuqtalar 

 

 



       

 

    



 

                

 

       


 

        qonunlar  bo’yicha 

to’g’ri chiziqli harakatlanmoqda. Vaqtning qaysi paytida ularning tezliklari teng bo’ladi? 

Yechish: 

 

 

       



 

 

        



 

    


 

          

 

    


 

           

 

 

       



 

 

        



 

     


 

    


 

     


 

 

       



 

                

 

                



 

                                           

Javob: Vaqtning 

               paytida moddiy nuqtalar tezliklari teng bo’ladi. 

3. 

Egri chiziqqa o’tkazilgan urinma va normal tenglamalari

         funksiya grafigida yotuvchi  



 

  

 



   

 

  nuqtada o’tkazilgan urinma tenglamasi  



     

 

   



 

  

 



       

 

  



Normal tenglamasi:                             

     


 

   


 

 

 



  

 

 



      

 

   



 

 

 



 

 

Misol 6.  



         

 

  parabolaga 



 

 

     nuqtada o’tkazilgan urinma va normal tenglamasini yozing. 



Yechish:  

 

 



       

 

    



 

 

        



 

 

 



       

     


 

                   

Urinma tenglamasi:       

                                                  

Normal tenglamasi:     

       


 

 

                                                  



Misol  7.   

     


 

          egri  chiziqning  qaysi  nuqtasida  o’tkazilgan  urinma      o’qining  musbat 

yo’nalishi bilan   

 

 li burchak hosil qiladi? 



Yechish:  

 

 



    

 

         



 

         

Shartga ko’ra,    

 

  



 

      


 

          

 

         



  

 

                    



 

    


 

 

          



 

                

Javob:  

 

 



         

uri

nm

a

 

n

o

rma

𝑀

 



 

𝑦

 



 

𝑥

 



 

𝑦   𝑓 𝑥  








Misol  8. 

   


   

   


    egri  chiziqqa   

              to’g’ri  chiziqqa  parallel  bo’lgan  urinma  tenglamasini 

yozing. 

Yechish:    Ma`lumki, 

 

 

   



 

    bo’lsa,  ikki  to’g’ri  chiziq  parallel  bo’ladi.  Berilgan  to’g’ri  chiziq 

burchak koeffisienti 

   


 

       


 

 

      (



   

   


)

 

   



 

     


 

    


Urinish nuqtasi abaissasini 

  deb belgilasak, 

 

 

   



 

       


 

     


 

                              

 

     


 

      


 

 

        



 

     


Agar 

      bo’lsa,         

   

   


             

 

         



Urinma tenglamasi:  

                                          

Agar 

       bo’lsa,        



   

   


                 

 

         



Urinma tenglamasi:  

                                           

 


Download 1.26 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   17




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling