Mavzu: ingliz tilida sinonimiya va omonimiya hodisasi


Download 217.2 Kb.
bet19/27
Sana20.06.2023
Hajmi217.2 Kb.
#1637371
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   27
Bog'liq
Abdulfayzova Orzigul Magamadaminovna

Mutlaq omonimlar umumiy tovush va grafik shaklga ega bo‘lib, ular semantikada va ko‘pincha nutqning bir qismiga bog‘liqlikda farqlanadi, masalan,
I. arm – hand –qo‘l
II. arm(s) - weapon (qurol)
I. Bay – bay( koʻrfaz);
II. Bay - span, (tokcha);
III. Dafna – qobig‘i, qobig‘i;
V. Bay - laurel, dafna daraxti;
VI. Bay–dam (to‘g‘on). 
Omonimlarning rasmiy tomonining mos kelish darajasi butun paradigma boʻylab mos keladigan toʻliq omonimlarni (lighter– qurilma; lighter – dengiz yuk kemasi, PI. lighters) va faqat ayrim soʻz shakllarida mos keladigan qisman omonimlarni ajratish imkonini beradi. (rose – gul) rise “ko‘tarilish” ning o‘tgan zamon shakli), qolgan so‘z shakllari, xususan, otning ko‘pligi va fe'lning infinitivi omonim emas; shunga o‘xshash misol - saw so‘z shakllari (ko‘rish fe’lining o‘tgan zamoni va ko‘rgan otning birligi). 
Qisman omonimlar (V.V.Vinogradov terminologiyasiga ko‘ra – “morfologik omonimlar”, ular ko‘pincha “gomoformlar” deb ham ataladi) ko‘p sonli so'z shakllariga ega bo‘lgan flektiv tillarga juda xosdir, ammo ingliz tilida ham ularning ko‘plari mavjud.78
Omonimlarning har birining nutqning istalgan qismiga mansubligiga qarab leksik, grammatik va leksik-grammatik omonimlar farqlanadi. Leksik omonimlar grammatik jihatdan bir xil, lekin leksik jihatdan har xil, ya’ni ma’no jihatidan farq qiladi. Shunday qilib, match - contest(musoboqa) va match (mos) -- shaxs omonimlari nutqning bir qismiga tegishli, lekin umumiy ma’noga aylanmaydi. Xuddi shu tovush grafik shakli va grammatik xususiyatlari ularni omonim deb hisoblash imkonini beradi, ammo semantik farq bu omonimlarni leksik deb tasniflaydi. Grammatik omonimlarda semantik jamoani topish mumkin, ammo ular nutqning turli qismlariga tegishli bo‘lib, bu ularni, xususan, polisemantik so‘zning LSV dan ajratib turadi. Demak, match--contest (ism) va match-put-smth in raqobat (fe’l) omonimlari nafaqat talaffuz va grafik jihatdan bir xil, balki competition (raqobat)ning umumiy ma’nosi bilan ham bog‘langan.Ammo, ularning kategorik farqi bu so‘zlarni grammatik omonimlarga aylantiradi. Xuddi shunday munosabatda omonimlar mere (ot) –small lake (hovuz, kichik ko‘l) va mere (adj) - not more than (ortiq emas), umumiy smallness "kichiklik" semasi bilan bog‘langan. Leksik-grammatik omonimlarga kelsak, ularning moskelishi faqat forma tomoni bilan chegaralanib, farqlar ham grammatik, ham leksik belgilarga taalluqlidir. Bunday omonimiyaga misollar juftlik mosligi –possible husband iloji er / match -- put smth in competition (raqobat); stem (poya)–severe (qattiq), strict(qattiq) / stern (qattiq )-- kemaning orqa uchi va boshqalar. Bunda, qoida tariqasida, so‘z yasalishi omonim guruh hosil qilishda ishtirok etadi va jarayonning o‘zi modellashtirilgan omonimiya deb ataladi. Modellashtirilgan omonimiyaning mavjudligi bu omonimlarning leksik ma’nolari yaqinligi sababli barcha tilshunoslar tomonidan tan olinmaydi.79


Download 217.2 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   27




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling