Мавзу: Металлар технологияси асослари

 
 
16-MAVZU: QUYMAKORLIK ASOSLARI 
 
Reja: 
1. Umumiy ma’lumot.
2. Quymakorlik korxonalarining turlari va xarakteri. Qoliplar 
klassifikatsiyasi. 
3. Metall va qotishmalarning xossalari. 
4. Quymakorlik qotishmalari (shixta materiallari). 
5. Metall suyuqlantiruvchi pechlar 
Tayanch iboralar: quyma, qoliplar, model komplekti, sterjen, opoka, model 
plitkasi, vagranka. 
 
 Umumiy ma’lumot 
Quymakorlik bulimida turli metallarni qoliplarga quyish yо‘li bilan har xil 
shaklli va о‘lchamli quymalar ishlab chiqarish texnologik protsesslari о‘rganiladi. 
Quymakorlik kishilarga qadimdan ma’lum. Misr, Gretsiya va Xitoyda olib borilgan 
arxeologik qidirishlar, odamlar eramizdan 5000 yil muqaddam ham turli 
maqsadlar uchun metallardan quyma buyumlar tayyorlaganliklarini kо‘rsatdi.
Qadimgi Rossiyada mis va bronzalardan kо‘plab quymalar ishlab 
chiqarilgan. 1586 yilda rus quymakori Andrey Choxov rahbarligida «Sarpushka» 
deb nom olgan goyat katta zambarak quyildi (og‘irligi 40 t, kalibri 73 mm, 

---

142 
stvolining uzunligi 5,34 m). 1735 yilda rus quymakorlari ota-bola Motorinlar 
bronzadan og‘irligi 200 t ga yaqin qо‘ngiroq quydilar (Sar-kolokol).
CHо‘yan quymalar ishlab chiqarish 15-17 asrlarda boshlangan. Dastlabki 
chо‘yan quyish korxonalari XVII asr (Tula atrofi) va XVIII asrda (Uralda) 
qurilgan. 
Quymakorlikning 
ilmiy 
asosini 
rus 
olimlaridan 
A.S.Lavrov, 
N.V.Kalakutskiy, P.P.Anosov, P.M.Obuxov, D.K.Chernov va A.A.Baykovlar 
yaratdilar. 
Quymakorlik korxonalarining turlari va xarakteri.  
1. 
Individual korxonalar - quymalarning turi tez-tez о‘zgarib turadi. 
2. 
Seriyalab quyma ishlab chiqaruvchi korxonalar - quymalar turi tez-tez 
о‘zgarmaydi. 
3. 
Kо‘plab quyma ishlab chiqaruvchi yirik korxonalar - quymalar bir 
necha minglab ishlab chiqariladi.