Мавзу: Металлар технологияси асослари

Temir-beton qurilmalarining sifatini nazorat qilish 
Tayyor temir-beton qurilmalarning sifati ularni qabul qilish jarayonida 
zavod TN (texnik nazorat bо‘limi)ning xodimlari tomonidan nazorat qilinadi. 
Buyumlar guruhlarga bо‘linadi, har bir guruh tegishli standartda nazarda tutilgan 
buyumlar miqdorini о‘z ichiga oladi. 
Buyumlar sifatini nazorat qilishda tashqi kо‘rinishi shakli, chiziq 
о‘lchamlari, himoya qatlamining qalinligi, armaturalar va qismlarning joylashishi, 
betonning haqiqiy mustahkamligi va uning loyihaga muvofiqligi, shuningdek, 
zarur bо‘lganda beton zichligini (devor qurilmalari uchun) aniqlanadi. Har bir 
buyum guruhidan tanlab olingan nazorat namunalarning mustahkamlikka, 
bikrlikka va darz ketishga turg‘unligi sinab kо‘riladi. 
Tegishli standart yoki TSH (texnik shartlar) talablarni qoniqtiradigan har bir 
buyum trafret yordamida yuvib ketkazib bо‘lmaydigan bо‘yoq bilan markalanadi. 
Markada: buyumning pasport raqami, buyum indeksi (tipi), tayyorlovchi zavod 
markasi, ayrim hollarda esa tayyorlash sanasi ham kо‘rsatiladi. Buyumning har 
qaysi guruhiga ikki nusxada pasport tuziladi, ulardan bittasi iste’molchiga beriladi, 
ikkinchisi esa zavod tayyorlovchida qoladi. 
Temir-beton buyumlarni tashish va omborga joylash 
Yig‘ma temir-beton buyumlar zavod - tayyorlovchidan tiklash joyiga
odatda avtomobil transporti vositasida tashiladi. Bunda massasi va о‘lchami uncha 
katta bо‘lmagan buyumlar (plitalar, bloklar, zinapoya supalari va marshlari) yuk 
avtomobillarida tashiladi; yirik о‘lchamli va og‘ir buyumlar (ustun va boshqa shu 
kabilar)- tirkamali shataklarda; devor panellari - yarim tirkamali panel 
tashigichlarda tashiladi. 
Buyumlarni avtomashinadan tushirish oldindan qurilish tashkilotining vakili 
(kо‘pincha ish bajaruvchi yoki usta) buyumni qabul qilib oladi. Bunda u tashqi 
kо‘rinishi bо‘yicha buyumning butunligi, kirim va chiqim xujjatiga qо‘shib 
yuboriladigan tegishli pasportini va buyumlarda zavod TN chisining burchak 

---

78 
tamg‘asi borligini tekshiradi. Buyumlar tushirilayotganda har bir yirik buyum 
(kо‘tarib turuvchi konstruktiv elementlar va detallar) kо‘zdan kechiriladi, darz, 
qiyshiq va boshqa nuqsonlar yо‘qligi tekshiriladi. Mayda (kо‘tarib turmaydigan) 
detallar tanlab kо‘zdan kechiriladi. 
Obyekt qoshidagi ombolardagi temir-beton buyumlarni shunday yotqizib 
taxlash kerakki, bunda ularning zavod markalarini о‘tish joyi yoki о‘tish yо‘li 
tomonidan bemalol kо‘rish mumkin bо‘lsin, tiklash ilmoqlari esa yuqoriga qaragan 
bо‘lsin. Bir tomonlama armirovka qilingan temir-beton plitalarni taxlashga alohida 
ahamiyat beriladi. Bunday buyumlarda uchburchak belgi bо‘lib, uning uchi 
buyumning ish vaziyatdagi ust tomonini kо‘rsatadi.Devor panellari va yirik panel 
tо‘siqlar
tik
vaziyatda tashiladi
va maxsus metall kassetalarda, tik yoki 
qiya (10-12
0
chegaralarda)
vaziyatda tayanch bruslarga о‘rnatiladigan 
piramidalarda saqlanadi. Oraliq yopma yassi panellar qiya vaziyatda(tikga nisbatan
8-12
0
burchak ostida) tashiladi va omborga joylanadi.