“Нол” сўзи лотинча “nallrse” - сўзидан олинган бўлиб "ҳеч қандай қийматга эга бўлмаган" деган маънони билдиради. Нол сони натурал сонлар тўпламига кирмайдиган қийматсиз сон ҳисобланади. Шунингдек, бўш тўплам тушунчаси ҳам 0 сони билан ифодаланади. Сон ўқида 0 сонидан ўнг томонда жойлашган натурал сонлари бутун мусбат сонлар, чап томонда жойлашган сонлар эса бутун манфий сонлар деб юритилади. Юқоридаги мулоҳазаларга асосланган ҳолда бутун сонлар тўпламига таъриф берсак, у қуйидагича бўлади. Таъриф. Барча натурал сонлар тўплами билан 0 сонининг бирлашмаси бутун мусбат сонлар тўплами дейилади ва у ҳарфи билан белгиланади. Демак, – бутун мусбат сонлар тўплами. Таъриф. Барча натурал сонларга қарама-қарши бўлган сонлар бутун манфий сонлар тўплам дейилади ва у символик равишда кўринишда белгиланади. Демак, ёки бўлади. Таъриф. Барча натурал, бутун манфий ва нол сонлари биргаликда бутун сонлар тўплами дейилади ва у символик равишда Z ҳарфи билан белгиланади. Демак, Z = бўлади Мактаб математика курсида манфий сон тушунчаси киритилганидан кейин соннинг модули тушунчаси киритилади. Таъриф. Мусбат соннинг модули шу соннинг ўзига тенг, яъни |а| = а. Таъриф. Манфий соннинг модули шу сонга қарама-қарши бўлган сонга тенг. |-а| = а. Бутун сонлар тўпламида қўшиш, айириш ва кўпайтириш амалларини бажариш ўринли бўлиб, бўлиш амалини бажариш ҳар доим \ам ўринли бўлавермайди. Чунки бир бутун сонни иккинчи бутун сонга бўлганда ҳар доим ҳам бўлинмада бутун сон ҳосил бўлмайди. Масалан. 7:2 ; 9:4; 15: 8 ва ҳ.з. Бу ерда ҳосил бўладиган бўлинмадаги сонлари бутун сонлар тўпламида мавжуд эмас. Умуман олганда, aх=b (бунда a=0) кўринишдаги тенгламанинг ечими бутун сонлар тўпламида ҳар доим ҳам мавжуд бўлавермайди. Бу тенглама ҳар доим ечимга эга бўлиши учун каср тушунчасини киритиш
Do'stlaringiz bilan baham: |
