Mavzu: nurlanish pirometrlari va ularning ishlash
Download 317.52 Kb. Pdf ko'rish
|
15-amaliy mashg\'ulot. Nurlanish pirometrlari.docx
- Bu sahifa navigatsiya:
- 15.1-rasm. Pirometrning prinsipial sxemasi.
|
MAVZU: NURLANISH PIROMETRLARI VA ULARNING ISHLASH PRINSIPI Mahsg‘ulotning maqsadi: Nurlanish pirometrlari, ularning tuzilishi va ularning ishlash prinsipi bilan tanishsih. Nazariy ma’lumotlar Kvazimonoxromatik (optik) pirometrlar. Issiqlik nurlanish qonunlariga asoslanib yuqori haroratlarni oʻlchash usullari optik pirometriya deb ataladi. Shu maqsadda qoʻllaniladigan qurilmalarni esa optik pirometrlar deyiladi. Pirometr spektrning optik sohasida shaffofmas jismlarning nurlanishiga qarab ularning haroratini oʻlchash uchun moʻljallangan oʻlchash asbobidir. Optik pirometrlarning ishlash prinsipi harorati oʻlchanayotgan jismning nurlanish ravshanligi etalon jismlarning monoxromatik nurlanish ravshanligi bilan solishtirishga asoslangan. Etalon jism sifatida, odatda, nurlanish ravshanligi rostlanadigan choʻgʻlanish lampasining tolasidan foydalaniladi. Pirometr yordami- da harorati oʻlchanadigan jism issiqlik muvozanatida turishi va yorugʻlik yutish koeffitsiyenti 1 ga yaqin boʻlishi kerak. Pirometr yordamida yuqori haroratlar oʻlchanadi. Shuni alohida ta’kidlab oʻtish lozimki, pirometrlar haroratni oʻlchashda qoʻllaniladigan boshqa asboblar (termometr, termopara) larga nisbatan ma’lum afzalliklarga ega, ya’ni pirometrlar yordamida nihoyat yuqori haroratlarni ham, kuzatuvchidan juda olisda joylashgan jism (masalan, astronomik obyekt)larning haroratlarini ham oʻlchash mumkin. Pirometrlar radiatsion, ravshanlik va rangli pirometrlarga boʻlinadi. Quyidagi 15.1-rasmda pirometrning prinsipial sxemasi tasvirlangan. 15.1-rasm. Pirometrning prinsipial sxemasi. Optik pirometrlarning ishlash prinsipi harorat oʻlchanayotgan jismning nurlanish ravshanligi etalon jismlarning monoxromatik nurlanish ravshanligi bilan solishtirishga asoslangan. Etalon jism sifatida, odatda nurlanish ravshanligi rostlanuvchi choʻgʻlanish lam-pa tolasi ishlatiladi. Bu guruhdagi keng tarqalgan asboblardan biri choʻgʻlanish tolasi yoʻqolib ketadigan monoxromatik optik pirometr-dir. Bu asbobning prinsipial chizmasi 15.2-rasmda keltirilgan. Pirometr teleskopi obyektiv linza 1, okulyar 2 dan tashkil topgan bо‘lib, obyektiv fokusida yoysimon volfram simli pirometrik lampa joylashgan. Uning issiqlik darajasini reostat R yordamida о‘zgartirish mumkin. 0,65 mkm tо‘lqin uzunligidagi monoxramatik (bir xil rangli) nurlanishga erishish uchun okulyardan oldin qizil shisha yorug‘lik filtri 4 о‘rnatilgan. Obyektiv va pirometrik lampa orasiga yutuvchi (kulrang) shisha о‘rnatilgan bо‘lib, undan pirometr yuqori о‘lchash chegarasini oshirish uchun qо‘llaniladi. Shunday qilib, optik pirometrlarning ishlash prinsipi ikki jism ya’ni, temperaturasi о‘lchanayotgan jism va volfram simining yorug‘ligini solishtirishga asoslangan ekan. Download 317.52 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|