Mavzu: O’lchashlarni bajarish metodikasini ishlab chiqish va atestatsiyalash tartibi

Muntazam xatoliklarning kelib chiqish sabablari turli tuman boʼlib, tahlil va tekshiruv asosida ularni aniqlash va qisman ѐki butkul bartaraf etish mumkin boʼladi. Muntazam xato-liklarning asosiy guruhlari quyidagilar hisoblanadi:

Muntazam xatoliklarning kelib chiqish sabablari turli tuman boʼlib, tahlil va tekshiruv asosida ularni aniqlash va qisman ѐki butkul bartaraf etish mumkin boʼladi. Muntazam xato-liklarning asosiy guruhlari quyidagilar hisoblanadi:

Uslubiy xatoliklar;

Аsbobiy (qurilmaviy) xatoliklar;

Subʼektiv xatoliklar.

Oʼlchash usulining nazariy jihatdan aniq asoslanmaganligi natijasida uslubiy xatolik kelib chiqadi.

Oʼlchash vositalarining konstruktiv kamchiliklari tufayli kelib chiqadigan xatolik asbobiy xatolik deb ataladi. Masalan: asbob shkalasining notoʼgʼri graduirovkalanishi (darajalanishi), qoʼzgʼaluvchan qismning notoʼgʼri mahkamlanishi va hokazolar. Subʼektiv xatolik - kuzatuvchining aybi bilan kelib chiqadigan xatolikdir.

Tasodifiy xatolik biror fizikaviy kattalikni takror oʼlchaganda hosil boʼladigan, oʼzgaruvchan, yaʼni maʼlum qonuniyatga boʼysinmagan holda kelib chiqadigan xatolikdir. Bu xatolik ayni paytda nima sababga koʼra kelib chiqqanligi noaniqligicha qoladi, shuning uchun ham uni yoʼqotish mumkin emas. Haqiqatda oʼlchash natijasida tasodifiy xatolikni mavjudligi takror oʼlchashlar natijasida koʼrinadi va uni hisobga olish, oʼlchash natijasiga uni taʼsiri (ѐki oʼlchash aniqligini baholash) matematik statistika usuli ѐrdamida amalga oshiriladi.

• Tasodifiy xatolik biror fizikaviy kattalikni takror oʼlchaganda hosil boʼladigan, oʼzgaruvchan, yaʼni maʼlum qonuniyatga boʼysinmagan holda kelib chiqadigan xatolikdir. Bu xatolik ayni paytda nima sababga koʼra kelib chiqqanligi noaniqligicha qoladi, shuning uchun ham uni yoʼqotish mumkin emas. Haqiqatda oʼlchash natijasida tasodifiy xatolikni mavjudligi takror oʼlchashlar natijasida koʼrinadi va uni hisobga olish, oʼlchash natijasiga uni taʼsiri (ѐki oʼlchash aniqligini baholash) matematik statistika usuli ѐrdamida amalga oshiriladi.