Mavzu: O`zbek davlatchiligi tarixi faniga kirish

Boshqaruvdagi qonuniylik va tartib-intizom. Huquqiy davlat va fuqarolik 
jamiyatining demokratik qadriyatlari hukmron bo`lgan hozirgi davrda erkin va 
mas`uliyatli shaxslarni kamol toptirish uchun davlat boshqaruvining ijtimoiy 
munosabatlarini tartibga solish boshlang`ich nuqta bo`lib xizmat qiladi. Davlat 
tomonidan amalga oshiriladigan boshqaruvga huquqiy hodisa sifatida qarash
davlat boshqaruvining ijtimoiy munosabatlarini tartibga solishning asosiga 
aylanadi. 
Tadqiqotlarga ko`ra, insonlar ijtimoiy hayoti faoliyatining turli ko`rinishlari 
huquq yordamida ularning shaxsiy, jamoaviy va jamoatchilik aloqalarida tartibga 
to`shadi. İjtimoiy munosabatlarni huquqiy tartibga solish amaliy va bunyodkorlik
ahamiyatiga ega bo`lib, shaxsiy va jamoaviy, xususiy va ijtimoiy, shaxsiy va 
jamoatchilik manfaatlarini o`zaro murosaga keltiradi. Davlat fuqarolikning
huquqiy asoslari bilan bog`liq jamiyat shakli, insonlar hamjamiyati sifatida,
hokimiyat va boshqaruv vazifalarini amalga oshirish bilan band professionallar 
apparati sifatida huquqiy majburlash mexanizmlaridan foydalangan holda ijtimoiy 
munosabatlarni normallashtirish va umumiy ehtiyojlar, manfaat va farovonlikka 
uyg`unlashtirish maqsadida o`zining boshqaruvchilik, tashkil etuvchilik va 
tartibga soluvchilik borasidagi ta`sirini o`tkazadi. 
Davlat boshqaruvining huquqiy munosabatlari – bu davlat va jamiyat ishlarini 
boshqarish zarurati munosabati bilan davlat hokimiyatini amalga oshiradigan, 
huquq me`yorlari bilan tartibga solinadigan ijtimoiy munosabatlardir. Ushbu 
munosabatlardan huquqiy me`yor shakllanadi. Huquqiy me`yor – bu davlat 
tomonidan o`rnatilgan, davlat boshqaruvi sohasida vujudga keladigan, 
o`zgaradigan va barham topadigan, ijtimoiy munosabatlarni tartibga solish 
maqsadlarini ko`zlaydigan xatti-harakat qoidalaridir. Huquqiy me`yorning o`ziga 
xos tomoni shundaki, sub`ektlarning davlat tomonidan belgilab qo`yilgan xatti-
harakat qoidalari ma`muriy choralar va tartib-intizom mas`uliyati bilan himoya 

---

qilinadi. Huquqiy munosabatlar sub`ektlari – bu ma`lum harakatlar sodir etish 
huquqi va majburiyatiga ega bo`lgan shaxslardir.
O’zining mazmun-mohiyatiga ko`ra huquqiy munosabatlar moddiy 
(boshqaruv sohasida paydo bo`ladigan) va protsessual (boshqaruv jarayonida uni 
amalga oshirish qoidalarini tartibga solgan holda shakllanadi) huquqiy 
munosabatlarga bo`linadi. Moddiy munosabatlar protsessual munosabatlar 
vositasida tartibga solinadi. 
Davlat boshqaruvida vakolatlarni belgilash va ularni amalga oshirish uchun 
tegishli shaxslarga davlat-hokimiyat vakolatlarini berish – davlat boshqaruvini 
huquqiy tartibga solishning muhim qismlaridan biri hisoblanadi. Vakolatlar – 
davlat organi yoki mansabdor shaxslarning belgilab qo`yilgan vazifa-vakolatlarini 
bajarish uchun ularga berilgan huquq va majburiyatlar yig`indisidir. Vazifa-