Mavzu: Paxta to'qimachilik klaster. Ipakchilikda klaster usuli

Oʻktam UMURZOQOV, Toshkent irrigatsiya va qishloq xoʻjaligini mexanizatsiyalash muhandislari instituti rektori:
— Davlatimiz rahbari dunyoning ilgʻor mamlakatlari qatoridan joy olish yoʻli, bu — agrar sohada, ilm-fanda, taʼlim tizimida va boshqa sohalarda klaster tizimlari joriy etilishi hisoblanishini koʻp bor taʼkidlab kelyapti. Yengil sanoat, neft-gaz, kimyo, biotexnologiya, AKT, avtomobilsozlik, transport-logistika, rekreatsion-turistik, oziq-ovqat, taʼlim, baliqchilik, parrandachilik, asalarichilik, ipakchilik shular jumlasidandir. Mazkur sohalarda klaster tizimlarini yaratish ilmiy tadqiqot va ishlanmalarni moliyalashtirish hajmini koʻpaytiradi, sifatini yaxshilaydi. Investitsiyaviy tashqi loyihalarda ishtirok etish, ilmiy-pedagog kadrlar tayyorlash va malakasini oshirishning yangi imkoniyatlarini yaratadi.

II- BOB Ipakchilik sanoatining rivojlanishi va uning ahamiyati hamda samaradorlik omili
2.1. Ipakchilikning xalq xo‘jaligidagi ahamiyati
Ipakchilik ahamiyati. Ipakchilik qishloq xo‘jaligining muhim tarmoqlaridan biri bo'lib, tolqimachilik sanoatini xom ashyo bilan ta'minlaydi. Respublikamiz xalq xo‘jaligi rivojlangan va aholining turmush darajasi yaxshilangan sari uning tabiiy ipakdan to‘qilgan turli kiyimlarga bo‘lgan ehtiyoji ham ortib bormoqda. Tabiiy ipakdan qimmatli. pishiq gazlamalar to'qilib. undan aviatsiya, kosmonavtika sanoatida, tabobatda, radiotexnika va boshqa sohalarda kcng foydalaniladi. Shuning uchun respublikamizda ipakchilikni yanada rivojlantirishga katta e’tibor berilmoqda.
Ipakchilik tarixi, Hozirgi zamon ipakchiligining vatani Janubi Sharqiy Osiyodir. Ipak qurtining bir necha turlaridan ipak olinadi. Bu turlardan xonakilashtirilgani — tut ipak qurti faqat tut bargi bilan oziqlanadi va uzunligi 1000-1500 rn dan orliq ingichka toladan iborat piila o'raydi. Yuqori sifatli va rang-barang shoyi matolar dunyoda, ayniqsa, Sharqda qadirn zam onlardan mashhurdir. Buyuk Amir Tem ur hokim lik qilgan davida davlatning butun hududida, ayniqsa, Markaziy Osiyoda «Buyuk Ipak yo'li» bo‘ylab joylashgan Sam arqand, Shahrisabz, Buxoro, Turkiston shaharlari va Farg‘ona vodiysida pillakashlik, ipakchilik va shoyi matolar to ‘qish san’atining rivojlanib, kiyim-bosh uchun ipakka zar va kumush iplar aralashtirib to ‘qilgan shoyi gazlamalar paydo bo‘lgan. Bunday kiyimlar «Buyuk Ipak yo‘li» orqali Yevropa m am - lakatlariga tarqalgan.
Xitoyda eram izdan qariyib 3000 yil ilgariroq tabiiy ipak tayyorlash bilan shug‘ullanilgan. 0 ‘rta Osiyoga ipakchilik IV asrda kirib kelgan. Ammo, keyingi yillardagi tekshirishlarga qaraganda, M ovarounnahrda ipakchilik juda qadim dan (eram izdan oldin) mavjud b o ‘lganligi tasdiqlanmoqda. XX asming boshlarida Yaponiya xom ipak tayyorlashda dunyoda birinchi o ‘rinni egalladi va ikkinchi jahon urushi boshlanishi oldidan 360—375 ming tonna xom pilla tayyorlashga erishdi. Ipakchilik deganda pilla yetishtirish uchun zarur bo‘lgan murakkab jarayonlar m ajm uasi tushunilib, tu tzo rlar barpo qilish, qurt urug'ini ochirish (urug‘ni joniantirish), qurt boqish; naslchilik ishiari; qurt urug‘ini tayyorlash (qurt urug‘ini yetishtirish); pillaga dastlabki ishlov berish (g'um bakni o'ldirisn va pillani quritish); ipak qurti kasalliklari, zararkunandalari va ularga qarshi kurash choralari ishlab chiqiladi.