Mavzu. Tana haroratini tushiruvchi va analgetiklar Markaziy nerv faoliyatini kuchaytiradigan moddalar

Mavzu. Taʼsirining xillari: stimulovchi, tiklovchi, antidepressant, analeptik.
Dorilarning dozasiga va markaziy nerv tizimining holatiga qarab taʼsir fazalari.

1. 
   Antidepressantlar, kofein, kamfora guruxi vositalariga umumiy tasnif va kullanishi
   
2. 
   Karazol va kardiamin, strixnin guruxi vositalarining kullanishi va amaliyotdagi axamiyati.
   
3. 
   Nafas markazi va xar xil stimulyatorlar xakida tushuncha va ularning kullanishi tugrisida ma’lumotlar.
   

Tayanch tushunchalar:

1. 
   Antidepresantlar nima.
   
2. 
   Kofein guruxi, kamfora guruxi, strixnin guruxi preparatlari, ularni veterinariyada tutgan o‘rni.
   
3. 
   Nafas markazi stimulyatorlari nima
   
4. 
   har xai o‘simlik va hayvonot dunyosidan olinadigan stimulyatorlar ahamiyati
   

Bu guruxga ximiyaviy tuzilishi, olinishi, farmakalogik ta’siri va ishlatilishi jixatdan xar xil dori preparatlari xammasi uchun xos bulgan umumiy bir farmakalogik xususiyat bor – ular markaziy asab tizimining xar xil markazlariga ta’sir etish xossasiga ega. Bunday ta’sir markaziy asab tizimi faoliyatini ragbatlantiradi, kuzgatadi, susaygan markazlarni aktivlashtiradi – stimullashtiradi va funksiyani tiklaydi. Bundan tashkari, bu stimulyatorlar markaziy asab tizimi faoliyatini tez tiklash kobiliyatiga ega, xatto xayoti sunib borayotgan organizmni kayta tiklaydi. SHuning uchun bu dorilar analepsiglar deb ataladi.

Lekin bu moddalar fakat kichik va urta dozalarda asab tizimi faoliyatini kuzgatadi, katta dozalarda esa taskari ta’sir etadi, ya’ni susaytiradi – tormozlaydi.
Farmakalogiyada ushbu dorilarning kuyidagi guruxlari kullaniladi:

1. 
   Antidepressantlar
   
2. 
   Kofein guruxi
   
3. 
   Kamfora guruxi
   
4. 
   Karazol va kardiamin
   
5. 
   Strixnin guruxi
   
6. 
   Nafas markazi stimulyatorlari
   
7. 
   Xar xil stimulyatorlar
   

Ta’siriga karab bu dorilar uziga xos ajralib turadi. Masalan: kofein nisbatan bosh miya pustlogi markazlarini, kamfora guruxi va karazol – uzunchok miya markazlarini, strixnin guruxi esa orka miya markazlarini u yoki bu darajada aktivlashtiradi.
Markaziy asab tizimini stimullab, organizmda moddalar almashinuvini kuchaytiradi, kon aylanishini, nafas va yurak ishini yaxshilaydi, siydik ajratish va organizmdan zararli moddalarni chikarish funksiyasini kuchaytiradi. SHuning uchun bu dorilar veterinariya amaliyotida davolovchi va profilaktik vosita sifatida patogenetik va etiotrop ta’sir sifatida keng kullaniladi.
Bu dorilar farmakalogiyasini veterinariyada urganishda rus olimlari katta xissa kushganlar: Zakusov, Raevskiy, Vershinin, Evdakimov va boshkalar.