Mavzu. Tana haroratini tushiruvchi va analgetiklar Markaziy nerv faoliyatini kuchaytiradigan moddalar

Kamfora guruxi
Kamfora xam kamfora daraxtidan va sintetik yul bilan olinadi. Achchik ta’mli va uziga xos xidli, spirtda va moyda eriydi.
Ta’siri.

1. 
   Maxalliy ta’siri. Teriga va shillik pardalarga surtilganda ularni kitiklaydi, gipiremiya chakiradi, terida sovuklik seziladi, moddalar almashinuvi tezlashib, yalliglanish maxsulotlarini surilishini kuchaytiradi va yalliglanishga karshi va antimikrob ta’sir etadi.
   
2. 
   Teri orkali yuborilganda tez surilib, reflektor ravishda markaziy asab tizimini kuzatadi, ayniksa uzunchok miyadagi markazlarni. Jumladan, nafas olish kuchayadi, upkada gaz almashinuvi, yurak va kon- tomir faoliyati yaxshilanadi, kon bosimi kutariladi, yurak, miya, buyrak kon tomirlari kengayadi. Isitmalarda periferik tomirldarni kengaytirib, antiseptik ta’siri tufayli xaroratni tushiradi.
   

Kullash. Umumiy kuzatuvchi vosita sifatida
-nafas olish susayganda;
-kon aylanishi buzilishlarida;
-uzok davomli intoksikatsiya va infeksiyalar tufayli umumiy kuchsizlanishda
-kon bosimi kuchli pasayganda va yurak faoliyati susayishlarida, isitmalarda;
-maz shaklida shikastlanishlarda, muskullar, bugin va elin yalliglanishlarida
xayvonlarga suyishdan oldin kullash takiklanadi: xidi gushtda saklanadi. YOsh xayvonlarga kullash tavsiya etilmaydi: sezuvchanlik yukori.
Doza teri ostiga: koramol 20,0-40,0; ot- 20,-40,0 chuchka- 4-6,0, kuy- 3-4,0; itda- 1,0- 2,0.
Korazol va kordiamin
Korazol ok poroshok, suvda va spirtda yaxshi eriydi, B ruyxatda 10% eritma, tabletka xolda ichiladi.
Ta’siri. Uning maxalliy ta’siri yuk, organizmda tez buziladi, 3-4 soat ta’sir kursatadi. Kichik dozalarda markaziy asab tizimi xususan uzunchok miyani kuzgatadi. Natijada nafas tezlashadi, kon bosimi kutariladi (pasaygan bulsa), yurak ishi yaxshilanidi, kundalang targin muskullar tonusi oshadi. Katta dozalarda kuchli; asab tizimini juda kuchli kuzgatadi, kaltirash kuzatiladi.
Kullash.
-kasalliklar natijasida yurak- kon tomiri susayishlari;
-yurak utkir etishmovchiligida;
-shok va kon tizimi pasayganda;
-narkotik va uyku chakiruvchi dori bilan zaxarlanishda
xayvonlarga ogiz orkali, teri ostiga va venaga yuboriladi.
Doza teri ostiga: otlarga- 0,3- 0,2; koramol- 0,2- 1,5; chuchka- 0,005-0,03; it-0,05-0,1.
Kordiamin rangsiz suyuklik, uziga xos xidli, 25% li eritma. Ta’siri karazol kabi, lekin kuchsiz.
Kullash.
-utkir va surunkali kon aylanishi buzilishlari;
-yurak utkir etishmovchiligida;
-narkotik va uyku chakiruvchi dori bilan zaxarlanishda;
-ichak intoksikatsiyalarida.
Doza teri ostiga: ot, koramol 10-20 ml; chuchka, kuy 2-4 ml; it 0,5- 1,5 ml.


Strixnin guruxi
Alkoloid; Afrika va Janubiy Amerikada uchraydigan kuchala daraxtidan olinadi, A puyxatda, ok kristall poroshok, achchik ta’mli, suvda kiyin eriydi.
Ta’siri. Kichik dozalarda kuchli samarali stimulyator, markaziy asab tizimlarini kuzgatadi, ayniksa orka miya markazlarini. Sezgi organlari (eshitish, kurish, xid bilish) faoliyatini kuchaytiradi, yurak kon-tomir ishini yaxshilaydi, moddaalmashinuvini tezlashtiradi. Kon bosimini kutaradi, skelet muskullari tonusini oshiradi, ovkat xazm kilish organlari ishini yaxshilaydi, siydik ajralishini kuchaytiradi. Katta dozalari kuchli zaxar xisoblanadi.
Kullash.
-orka miya bilan boglik shol va falajlanishlarda;
-sezgi roganlari faoliyati susayganda;
-nafas, yurak, kon-tomir, xazm tizimi faoliyatini yaxshilashda;
-antidot sifatida narkotik va uyku chakiruvchi dorilar bilan zaxarlanganda.
Doza teri ostiga: ot- 0,02- 0,1; koramol- 0,03- 0,8; chuchka, kuy- 0,002- 0,004; it-0,0005- 0,001.