Mavzu: tezkorlik va uning turlarini rivojlantirish

Kurs ishining maqsadi: Tezkorlik qobilyatini tarkib tobtirish va uni shakllantirish usulini va medodikasini ishlab chiqish.
Kurs ishining ob’ekti: Jismoniy mashqlar jarayonida yoki kundalik ish jarayonidagi insonlar, kuzatish uchun: shug‘ullanuvchilar, o‘quvchi yoshlar .
Kurs ishining predmeti: jismoniy mashqlar va mehnat faoliyati jarayoni va shug‘ullanish va rivojlanish bosqichlari.

Kurs ishining vazifalari:

• 
  Tezkorlik qobilyatini tarkib tobtirish va uni shakllantirish .
  
• 
  Tezkorlik qobilyati va umumiy turkuminga tavsif berish;
  

Kurs ishining tarkibiy tuzilishi: kirish, 2 bob, 5 ta reja, xulosa va adabiyotlar ro‘yxatidan iborat.

1. BOB. Tezkorlik inson organizmining jismoniy tayyorgarligi tarkibidagi jismoniy sifatlaridan biridir.

1. 
   Tezkorlik sifatiga tarif.
   

Tezkorlik deganda, individ harakatlarining tezlik xarakteristikasi, asosan harakat reaktsiyasining vaqtini belgilovchi funktsional xususiyatlarning kompleksi tushuniladi. Tezlikni namoyon bo’lishining uchta asosiy shakli bor:

1. 
   Yakka harakat tezligi (kichik tashqi qarshilikni engish bilan);
   
2. 
   Harakatlar chastotasi;
   
3. 
   Harakatlar reaktsiyasi tezligi (yashirin latent davri).
   

Harakat qobiliyatlarini tarbiyalashga va rivojlantirishga intilish insoniyatning azaliy orzusi. Mehnat qurollari, harbiy anjom va aslahalarni ishlata bilishning samara dorligi, tabiat insonga in’om etgan va uni tarbiya jarayonida rivojlantirish mumkin bo‘lgan jismining harakat qobiliyatlari, fazilatlari bilan bog‘liq.
Mustaqilligimizning dastlabki yillarida qabul qilingan “Sog‘lom avlod uchun” davlat dasturi konsepsiyasi o‘z ahamiyatini hozirgi kungacha ham yo‘qotgani yo‘q. Xulosa qilib shuni aytish lozimki jismoniy tarbiyani, xususan, jismoniy qobiliyatlarni rivojlantirishni ahamiyati ning yuqoriligi va uning salmog‘i tarbiya jarayonida ko‘zga yaqqol tashlanadi. Chunki ularni rivojlantirish o‘zaro uzviylikni taqazo etadi. Lekin sportning belgilangan ma’lum bir turi harakat qobiliyatlarini qaysinisinidir nisbatan kuchliroq shakllantirish talabini qo‘yadi. Boshqa qobiliyatlar ham nisbatan rivojlanadi, lekin ular yordamchi, ko‘makchi harakat qobiliyati rolini
o‘tashi mumkin.
Masalan, sport o‘yinlaridan basketbol bilan shug‘ulla nish asosan chaqqonlik, chidamlilikni rivojlantirish vosi tasi deb qaralsa, chaqqonlik – tezligi, tezlik - chidam liligi yordamchi, to‘ldiruvchi harakat qobiliyatlari tariqasida rivojla nadi. Aslida sportning basketbol turi asosan chidamlilik xarakat qobiliyatini tarbiyalashning asosiy vositasidir.
Og‘ir atletikachilarda kuch jismoniy qobiliyati yetakchi jismoniy qobiliyat sanaladi. “Siltab ko‘tarish” (rivok)ni ko‘p mashq qilish esa tezkorlikni rivojlantiradi.
Amaliyotda bu mashqlar orqali chidamlilik va egiluvchanlik ham ko‘makchi jismoniy qobiliyat tarzida rivojlanishini guvohimiz.
Har qanday harakat qobiliyati biror-bir konkrekt harakat vazifasi deb ataladigan vazifani hal qilishga qaratiladi. Masalan, iloji boricha balandroq sakrash, to‘pni ilib olish, raqibni aldab o‘tish, shtangani ko‘tarish va h.k.lar.
Harakat vazifasining murakkabligi, bir vaqtda va ketma-ket bajariladigan harakatlarning uyg‘unligiga bo‘lgan talablarni yuzaga keltirib, harakatlar koordinatsiyasini tarbiyalaydi. Harakat yoki jismoniy qobiliyatlarni tabiyalash jarayoni bilan tanishamiz.
Tezkorlikning eng sodda shakllarining namoyon bo’lishi bir-biriga aloqador emas. Ayniqsa bu reaktsiya vaqtiga bog’liq bo’lib, ko’phollardaharakat tezligi ko’rsatkichlari bilan korelyatsiya qilinmaydi. Tezlikning namoyon qilinishini qayd etilgan uchta shaklining umumlashmasidan (qo’shilmasidan) aniqlash mumkin.
Masalan, 100 m ga yugurish natijasi startdan chiqish reaktsiyasi vaqtiga, alohidaharakatlarning bajarilishi tezligi (depsinish, sonni tez tiklab olish qadamlar suroati) va boshqalarga bog’liq. Amalda yaxlitharakatlar (yugurish, suzish) ning tezligi to’laharakat aktining tezligiga bog’liq. Biroq murakkab koordinatsionharakatlardagi tezlik faqat tezkorlik darajasiga emas, balki boshqa sabablarga, masalan, yugurishda qadam uzunliligiga, u o’z navbatida, oyoqning