Mavzu: Yuzani nivelirlash Reja: Kirish I. Bob nivelirlash haqida 1 Nivelirlash nima

Mavzuning maqsadi va vazifalari: O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 31 maydagi “Yerlarni muhofaza qilish va ulardan samarali foydalanish borasidagi nazoratni kuchaytirish, geodeziya va kartografiya foliyatini
takomillashtirish, davlat kadastrlarini yuritishni tartibga solish chora – tadbirlari
to‘g‘risidagi” PF-5065 sonli farmoni¹ va “O‘zbekiston Respublikasi Yer resurslari, geodeziya, kartografiya va davlat kadastri davlat qo‘mitasi foliyatini
tokomillashtirish to‘g‘risida”gi PQ-3024 sonli qarorini ²³amalda tadbiq etish uchun
“Geodeziya va Kartografiya” sohasidagi mutaxassislar tomonidan katta hajmdagi
ishlarni bajarish talab qilinadi.
Hozirgi davr injener-geodezik ishlari amaliy va nazariy bilimlarni chuqur
biladigan, inshootlarni loyihalash va qurish bo`yicha umumiy bilimga ega bo`lgan
keng sohadagi mutaxassisni talab etadi. Mutaxassis berilgan turdagi inshoot uchun
o`lchash aniqliklarini to`g`ri hisoblay olishi, asoslangan geodezik ishlar loyihasini
tuzishi va bu ishlarni amalda bevosita qo`llay olishi kerak.
Endi men Yuzani nivelirlash mavzusi bo‘yicha kurs loyihasini tayyorlashda shu kungacha olgan bilimlarimdan foydalanib mazvuni chuqurroq ochib berishga harakat qilmoqchiman.

I-bob NIVELIRLASH haqida.
1.1 Nivelirlash nima

Nivelirlash- geodezik o`lchash ishlarning bir turi bo‘lib, o`lchahs natijasida yerning tabiiy ya`ni fizik yuzasida joylashgan nuqtalarning bir-biriga nisbatan balandligi (nisbiy balandligi h) o‘lchanadi hamda bu nuqtalarning boshlang‘ich deb qabul qilingan sathiy yuzadan balandligi aniqlanadi.Nivelirlash ishlari nivelir asbobi va reyka yordamida bajariladi.

N-3 nivelirining tuzilishi:

1. 
   Okulyar
   
2. 
   Qarash trubasi
   
3. 
   Vizir
   
4. 
   Obyektiv
   
5. 
   Kremalera
   
6. 
   Yo`naltiruvshi vint
   
7. 
   Dumaloq adilak
   
8. 
   Elevatsion vint
   
9. 
   Ko`taruvchi vint 9.1-rasm.N-3 nivelirining qismlari
   
10. 
    Korpus
    

Nivelirlash - umumiy atama bo‘lib, nuqtalar balanligi yoki ular balandliklari farqini aniqlashni turli jarayonlarida qo‘llanadi. Nivelirlash plan, profillarni tuzish, injenerlik loyihalash va qurishida zarur ma'lumotlarni olish uchun bajariladi.
Nivelirlash natijalari: (1) avtomobil va temir yo‘llar, kanallar, suv ta'minoti tizimi va boshqa joylarni loyihalashda, joyda biron- bir yo‘nalish bo‘yicha aniq topografik ma'lumotolishda;
- bino va inshootlar qurilish loyihalarni balandlik bo‘yicha joyga ko‘chirishda;
- qurilishda yer ishlari hajmini aniqlashda;
-hudud yer osti suvlari sathini aniqlashda
- yerning umumiy relyefini tasvirlovchi kartalarniishlab chiqishda;
- yer qatlamini vertikal va gorizontal surilishini aniqlashda keng qo‘llanadi.
Qo’llaniladigan usul va asboblarga qarab nivelirlash quyidagi turlarga bo’linadi: geometrik nivelirlash, trigonometrik nivelirlash, barometrik nivelirlash, mexaniknivelirlash, gidrostatik nivelirlash, radionivelirlash va stereoforogrammetrik nivelirlash.