Меъда ва ичакда овкат хазм булиши. Меъдада овкат хазм булиши


УН ИККИ БАРМОК ИЧАКДА ОВКАТ ХАЗМ БУЛИШИ


Download 189 Kb.
bet8/14
Sana18.06.2023
Hajmi189 Kb.
#1571461
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   14
Bog'liq
Meda va Ichak

УН ИККИ БАРМОК ИЧАКДА ОВКАТ ХАЗМ БУЛИШИ. Ун икки бармок ичак (duodenum) га тушган овкатга меъда ости-безининг шираси, ут, шунингдек ун икки бармок ичакнинг шиллик пардасидаги Бруннер ва Либеркюн безларининг шираси таъсир этади.
Овкат хазм килинмаётган вактда ун икки бармок ичак суюклиги сал-пал ишкорий реакцияли (рН уртача хисоб билан 7,2–8,0 га тенг) булади. Меъданинг нордон суюклик порцияси утганда дуоденал суюклик реакцияси нордон булиб колади, лекин меъда ширасидаги хлорид кислота дуоденамда нейтраллангани учун реакция тезда ишкорий томонга узгаради. Одамнинг ун икки бармок ичагидаги актив реакция рН 4,5–8,8 атрофида булади, бир суткада 1,5-2 л. ажралади, овкатланганда ажралиши тезлиги 4,7 мл/мин.
Меъда ости бези ширасининг таркиби ва хоссалари. Меъда ости безидан чикадиган шира рангсиз, тиник, ишкорий реакцияли суюкликдир; одам меъда ости безининг ширасидаги рН 7,8-8,4 га тенг. Ширанинг ишкорий реакцияси унда бикарбонатлар борлигидан келиб чикади.
Меъда ости безининг шираси ферментларга бой. Унда оксилларга таъсир килувчи трипсин ва химотропсин; полипептидларни парчаловчи карбоксипептидаза А ва В ; ёгларни парчаловчи липаза; крахмални дисахаридларгача парчаловчи амилаза; дисахарид мальтозани моносахарид глюкозага айлантирувчи мальтаза; сут канди – лактозани моносахаридларгача парчаловчи лактаза; нуклеин кислоталарга таъсир килувчи нуклеазалар бор.
Меъда ости безининг йулидан бевосита йигилган шира оксилларга таъсир этмайди. Ундаги трипсин ва химотрипсин ферментлари инактив холатда – трипсиноген ва химотрипсиноген шаклида булади. Ичак ширасидан озгина олиб кушилганда трипсиноген актив фермент – трипсинга айланади. Трипсоногеннинг активланишига ва актив, фаол ферментга айланишига сабаб шуки, ичак ширасидаги махсус фермент – энтерокиназа таъсир этади. Уни 1899 йилда Н.П. Шеповальников И. П. Павлов лабораториясида кашф этган. Павлов «фермент ферменти» деб атаган энтерокиназа таъсирида трипсиноген олтита аминокислотадан иборат булган пептидни ажратиб чикаради ва шундан кейин трипсиноген актив булиб колади. Бу пептид трипсинни фалаж килса керак. Трипсин активланиб, уз навбатида химотрипсиногенни активлайди.
Мухит реакцияси ишкорий булганда оксилларнинг узи хам, уларнинг парчаланиш махсулотлари – юкори молекулали полипептидлар хам трипсин ва химотрипсин таъсирида парчаланиб, куйи молекулали пептидлар ва аминокислоталар хосил булади. Оксиллар меъдада пепсин таъсирида хазм була бошлаган булса, бу процесси ун икки бармок ичакда трипсин давом эттиради ва тулдиради. Ун икки бармок ичакда ут-сарфо ва дуоденумнинг ишкорий суюклиги пепсиннинг таъсирини тухтатиб куяди. Трипсин сал-пал ишкорий реакцияда максимал даражада актив булади.
Мураккаб полипептидлар меъда ости безининг ширасидаги карбоксипептидазалар таъсирида хам парчаланади.
Меъда ости безининг ширасидаги липаза ёгларни глицерин ва ёг кислоталаригача парчалайди. Липазанинг таъсири ут таъсирида анча кучаяди.

Download 189 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   14




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling