Metallurgiya

 
5.4.2. O‘tga chidamli mahsulotlarning tasnifi va ishlatilishi 
Dinasli mahsulotlar 
Dinasli o‘tga chidamli mahsulotlarga - tarkibida SiO
2
93% dan kam 
bo‘lmagan va quyidagi tarkibli mahsulotlar kiradi: 
SiO
2
- 93 - 94,5%, Al
2
O
3
-1,5%, CaO 2 - 2, 8% 
Issiqlikka chidamlilik harorati
t - 1690 - 1710°C 
Dinasli mahsulotlardan – qora va rangli metallurgiyada yuqori haroratda 
ishlaydigan eritish, yallig‘ qaytarish, elektr pech va metallni olovli tozalash 
pechlarining ishchi qismlari yig‘iladi. 
Shamotli 
Shamotli o‘tga chidamli materiallar tarkibda 30-45% A1
2
O
3
bo‘lib, uch 
turda bo‘ladi. 
1. Asosiy - tarkibida A1
2
O
3
30% dan kam bo‘lmasdan, qo‘-shimcha TiO
2
mavjud. 
2. Kislota - 30% Al
2
O
3
+ TiO
2
3. Ko‘mirli - ko‘mir va organik birikmalar miqdori 16 - 20% dan ko‘p 
bo‘lmasligi kerak. t = 1300 - 1690 
0
C. 

---

127 
Shamotli mahsulotlar kuydirish pechlarida gaz harakatlanish yo‘laklari, 
kovishlarda va boshqa qismlarda qo‘llaniladi. 
Magnezitli va xromli 
Bu guruh o‘tga chidamli materiallarning 6 ta guruhdan iborat bo‘lib, ularga: 
1. Magnezitli, MgO;
2. Dolomitli MgO va CaO;
3. Forsterli 2 MgO ∙SiO
2
;
4. Shinelli MgO ·Al
2
O
3
va MgO·Sr
2
O
3
;
5. Xromatli FeO ∙CrO
2
;
6. Xrom -magnezitli MgO va CrO
2
. 
Ular 1550°C dan 2000°C haroratni ko‘taradi va pech qurilishining turli 
qismlarida qo‘llaniladi. 
Uglerodli o‘tga chidamli materiallar. Ularning uchta turi bo‘lib, ularga 
korborundli, grafitli va uglerodlilar misol bo‘ladi. Korborundli material tarkibida 
85-90% SiC bo‘lib, ulardan tayyorlangan materiallar oksidlanish reaksiyasiga 
chidamli va mufil pechlari uchun o‘tga chidamli plitalar tayyorlashda ishlatiladi. 
Bunday materiallar 2000°C haroratda ham o‘zining fizikaviy xususiyatini saqlab 
qoladi.