Metrologiya asoslari

Masala va misollar. 
4.1. Qizdirilganda metall rezistorning qarshiligi 
=
(1+αӨ) munosabat 
bilan aniqlanadi, bunda 
-
Ϲ temperaturadagi qarshilik, α – qarshilikning 
temperatura koefisienti. Rezistorning qarshiligi ikkita temperaturada o‟lchangan: 
=
Ϲ va
=
Ϲ da rezistor qarshiligining
Om va
=71,4 
Om qiymatlari olingan. Rezistorning 
va α parametrlarini va u qanday 
materialdan yasalganligini aniqlang va bu o‟lchashlar o‟lchashlarning qaysi turiga 
kirishini ko‟rsating. 
Javob: 
=50 Om; α=4,28·
1/°S; mis. 
4.2. Mis-qo‟rg‟oshinni kavsharlashda vujudga keladigan termoEYuK (elektr 
yurituvchi kuch) e
AӨ+B 
munosabat bilan aniqlanadi, bunda Ө-qizdirilgan 

---

22 
tutashuvning temperaturasi (erkin uchlar 
S temperaturada bo‟ladi). A va V 
koefisientlarni aniqlash uchun termoEYuK ikkita temperaturada o‟lchangan:
2
S va 
=
S da 
=57,6 mkV,
= 336 mkV qiymatlar olingan. A va V 
koefisientlar nimaga teng va bu o‟lchashlar o‟lchashlarning qaysi turiga kiradi? 
Javob: A=2,76 mkV/°S; V=6·
mkV/°
4.3. Quyidagi shartlarda 4.2 ga o‟xshash bo‟lgan masalani eching: 
kavsharlash-ruh-qo‟rg‟oshin,
S bo‟lganda, 
=29,5 mkV va 
=
S 
bo‟lganda
=180 mkV. 
Javob: A=3,05 mkV/°S; V=0,01 mkV/°
4.4. Qizdirilganda termistorning qarshiligi 
A.e
V/T
qonuniyat bo‟yicha 
o‟zgaradi, bunda A va V–doimiy koefisientlar, T-absolyut temperatura. 
Termistorning qarshiligi o‟lchangan: 
2 
S temperaturada 
va 
=
S temperaturada 
0,676 kOm. Termistorning A va V parametrlarini 
hamda ular asosida uning tipini aniqlang va bu o‟lchashlar o‟lchashlarning qaysi 
turiga kiradi? 
Javob: A=293 mkOm; V=4880 K; KMT-8.
4.5. 
2 
S bo‟lganda,
va
=
S bo‟lganda esa,
Om qiymatlarda 2.2.10 ga o‟xshash masalani eching. 
Javob: A=3,69 mOm; V=2991 K; MMT-9.