Мева кўчатзори

СУБТРОПИК ВА ЦИТРУС МЕВАЧИЛИК 
9 
2-rasm. Limon daraxtida remontantlik: 
1-har xil darajada yetilgan mevalari, 2-g‘unchalari, 3-guli. 
Mandarin 
boshqa 
sitrus 
ekinlardan 
farqli 
ravishda, 
kurtaklar 
differensiatsiyasining kech boshlanishi (fevral-mart) bilan ajralib turadi, bu esa 
uning sovuqlardan zararlanishini butunlay mustasno qiladi. Mazkur xususiyati, 
shuningdek gullarni faqatgina asosiydan emas, balki qo‘shimcha kurtaklardan ham 
rivojlantira olishi tufayli mandarinni subtropik mintaqaning eng shimoliy 
hududlarida ham yetishtirish imkoni vujudga keldi. 
Mandarinda kurtaklarning differensiatsiyasi hatto eng cho‘zilgan davrda ham 
50-70 kundan oshmaydi. Gul shakllanishining eng kichik davomiyligi 7 kun. 
Gul kurtaklarining mo‘l hosil bo‘lishi uchun sitrus o‘simlik-lar yuqori ozuqa 
zahirasiga ega bo‘lgan holda qishki nisbiy tinim davriga ertaroq kirishi lozim. Buni 
hisobga olgan holda sug‘orish va o‘g‘itlash mazkur jarayonni boshqaruvchi asosiy 
usul hisoblanadi. 
Gullash davri barcha sitrus ekinlarda yetarlicha cho‘zilgan bo‘lib, 3 dan 5-7 
haftagacha davom etadi, ya’ni ularning gullari bir paytda ochilmaydi. sitrus 
ekinlarning biologik xususiyatlarini chuqur bilish ularning o‘sishi va hosil 
berishini, shu jumladan gullash muddatini boshqarish imkonini beradi, bu esa 
yuqori iqtisodiy ahamiyatga egadir. Ko‘p hollarda bog‘bonlar apelsin, greypfrut va 
mandarinning yilda bir marta gullashiga harakat qilishadi. Buning aksicha, limon, 
laym va sitron qulay sharoitlarda yil davomida gullashi mumkin (garchi ko‘pgina 
hududlarda gullash jadalligi kuchli o‘zgarsa ham). 
Sitrus ekinlarning gullari yetarlicha yirik, ularda 5 ta gultojbarg va ko‘p sonli 
changchilar mavjud, changchilari ko‘pincha naycha bo‘lib birikishadi. Gullari ikki 
jinsli, ammo ayrimlarida urug‘chisi rivojlanmagan bo‘ladi va bunday gullar 
funksional erkak gul deb hisoblanadi. Ularning miqdori nav va iqlim sharoitlariga 
bog‘liq. Ko‘pgina tadqiqotchilarning ma’lumotiga ko‘ra, ikki jinsli gullar limonda 
72,9, sitronda 16,2 va laymda 42,9% ni tashkil etgan. Limon, mandarin va boshqa 
turlarda ikki jinsli gullar jami gullarning atigi 10-20% qismini tashkil etgan 
holatlar ham kuzatilgan (3-rasm). 
1 
2 
3 

---