Mexanizatsiyalash muhandislari instituti
§.Transport maqsadlariga mo‘ljallangan yerlarining huquqiy holati
Download 1.34 Mb. Pdf ko'rish
|
Ер ҳуқуқи darslik
|
12.3§.Transport maqsadlariga mo‘ljallangan yerlarining huquqiy holati
O‘zbekiston Respublikasi Yer kodeksida ko‘rsatilishicha, transport maqsadlariga mo‘ljallangan yerlar jumlasiga temir yo‘l, ichki suv transporti, avtomobil, xavo va truboprovod transporti korxonalari, muassasalari va tashkilotlariga transport inshootlari, qurilmalari va boshqa obyektlaridan foydalanish, saqlash, qurish, rekonstruksiya qilish, ta’mirlash, takomillashtirish va rivojlantirish sohasida ular zimmasiga yuklatilgan vazifalarni amalga oshirish uchun doimiy foydalanishga berilgan yerlar kiradi. Transport maqsadlariga mo‘ljallangan yerlarining asosiy qismini transport faoliyatini ta’minlash zaruriyati uchun ajratilgan yer uchastkalari tashkil etadi. Bundan tashqari, transport yerlarning tarkibiga transport yerlarining o‘zi, yuk tashish, passajirlar tashish va boshqa xizmat uchun ajratilgan yerlar kiradi. Transport uchun ajratilgan yerlardan foydalanish huquqining subyektlari bo‘lib, transport vositalari va ekspluatatsiya qiluvchi aloqa yo‘llariga ega bo‘lgan tegishli tashkilotlar hisoblanadi. Misol uchun: temir yo‘l transportida temir yo‘l bo‘limlari: xavo transportida - aeroportlar; dengiz transportida - dengiz portlari, kemalar yasovchi va ta’mirlovchi zavodlar; truboprovod transportida - magistral truboprovodlardan foydalanish boshqarmalari; ichki suv transportida - daryo portlari; avtomobil transportida - yo‘l ekspluatatsiya uchastkalari shunday tashkilotlar hisoblanadi. Transport uchun ajratilgan yer uchastkalarining ko‘p qismi transportning xo‘jalik ehtiyojlari uchun xizmat qiladi (masalan, avtomobil yo‘llari va temir yo‘llari va temir yo‘llarini yotqizish uchun ketadigan matyeriallarni saqlash ehtiyojlariga 138 mo‘ljallangan yer uchastkalari, yo‘llarni ta’mirlash zarurati uchun tuproq va tosh olinadigan yer uchastkalari). Shuningdek, temir yo‘l transporti yerlariga temir yo‘lni idora etuvchi organlari boshqaradigan yerlar, temir yo‘l transporti xizmati uchun alohida mo‘ljallangan yerlar ham kiradi. Temir yo‘l transportida temir yo‘l izlari o‘rnatilgan yerlardan boshqa uning tomonlarida muhofaza qiluvchi poyaslar ham qoldiriladi. Temir yo‘l poloslariga quyidagilar kiradi: yo‘l binolari, aloqa qurilmalari stansiyalari (butun qurilmalari bilan), himoyalanish nixollari. Avtomobil transporti yerlariga tegishli organlarga berilgan va ularning nazoratiga topshirilgan poloslar va shu yerlarga qo‘shiladigan uchastkalar, avtomobil transporti xizmatiga alohida ahamiyat ga ega bo‘lgan yerlar kiradi. Avtomobil transporti yerlariga tegishli organlariga berilgan va ularning nazoratiga topshirilgan poloslar va shu yerlarga qo‘shilgan uchastkalar, avtomobil transporti xizmatiga alohida ahamiyatga ega bo‘lgan yerlar kiradi. Avtomobil yo‘llarining kengligi yo‘l kategoriyasiga qarab belgilanadi. O‘zbekistonda o‘rnatilgan qoidaga binoan avtomobil yo‘llarining kategoriyasiga qarab quyidagicha maksimal yo‘l kengligi belgilangan: I - kategoriya - 39 metr; II - kategoriya - 28 metr; III - kategoriya - 22 metr; IV - kategoriya - 19 metr; V - kategoriya - 18 metr. Shu bilan birga avtomobil yo‘llari yoqalarida yo‘l xizmati uchun doimiy binolar qurishga va avtomobil transporti passajirlariga xizmat ko‘rsatish uchun har xil binolar va qurilmalarni qurishga ruxsat etiladi. Avtomobil yo‘llari va ularga ajratilgan poloslarda mol xaydash, mol boqish, sihatgohlar, palatkalar qurish, olov yoqish, ko‘prikka 200 metr yaqinda olov yoqish taqiqlanadi. Quvurlar orqali yuk tashish uchun mo‘ljallanga yerlariga shu soha bilan shug‘ullanuvchi vazirlik nazoratiga berilgan magistral truboprovodlar (neft magistrallari, truboprovod magistrallari) va shu sohaga aloqador bo‘lgan yer uchastkalari kiradi. Magistral truboprovod trassalari qurish va ekspluatatsiya qilish uchun belgilangan kenglikka yer uchastkalari va polosalar beriladi. Uning kenglik hajmi trassa xaraktyeriga qarab yoki qurilish yoki ekspluatatsiya qilish davriga qarab 139 belgilanadi. Magistral truboprovod trassalari uchun qo‘shimcha yer uchastkalari ularning doimiy muhofazasini ta’minlash uchun beriladi. Yer qonunchiligi me’yorlariga binoan dengiz transporti yerlarini dengiz transporti xizmati ehtiyojlari uchun shu sohani idora etuvchi organ ixtiyoriga berilgan hududlar: dengiz portlari, mayaklar va boshqa maxsus qurilmalar tashkil etadi. Daryo transporti yerlariga daryo transporti sohasini idora etuvchi organlar tomonidan boshqariladigan daryo transporti ehtiyojlariga xizmat qiladigan daryo portlari, pristanlar va boshqa qurilmalar kiradi. Havo transporti yerlariga havo yo‘llari organlari nazoratiga berilgan, havo transporti ehtiyojlari uchun xizmat qiladigan maxsus qurilmalar bilan band bo‘lgan yer uchastkalari, aeroport va ayerodrom hududlari kiradi. Havo kodeksi 23 da belgilanishicha maxsus qurilgan, ya’ni samolyot uchishi va ko‘nishi, to‘xtab turishi va havo kemalari xizmati uchun ajratilgan yer uchastkalari ayerodrom hisoblanadi. Aeroport hududiga esa avvalo ayerodrom, shuningdek vokzal, har xil binolar qurish uchun zarur bo‘lgan yer uchastkalari kiradi. Bundan tashqari, aeromayaklar, vishkalar va maxsus boshqa qurilmalar bilan band bo‘lgan yerlar ham aeroport va ayerodrom hududiga joylashtirilib, ular ham transport yerlari hisoblanadi. Download 1.34 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|