Mexanizatsiyalash muhandislari instituti
§. Aloqa va elekr uzatish maqsadlariga mo‘ljallangan yerlarning huquqiy
Download 1.34 Mb. Pdf ko'rish
|
Ер ҳуқуқи darslik
|
12.4§. Aloqa va elekr uzatish maqsadlariga mo‘ljallangan yerlarning huquqiy
holati Aloqa va elekr uzatish liniyalari yerlari tayanch makoni sifatida foydalaniladi. Ular xavo liniyalari, yer osti kabel liniyalari, zarur xizmat binolari va qurilmalari (podstansiyalar, taqsimlovchi qurilmalar, kabel budkalari va shunga o‘xshashlar) tayanchi sifatida ajratilgan yer uchastkalari qismlari bo‘lib, ichki tuzilishga ega bo‘ladi. Aloqa liniyalari, elektr uzatuvchi, xavo va kabel liniyalari uchun yer polosalari, vaqtinchalik qurilmalar, qurilish montaj mexanizmlarini joylashtirish, qurilma va matyeriallarni tashish va saqlash uchun yer uchastkalari qurilish davrida qisqa muddatli foydalanish uchun zarur bo‘ladi. Shu turdagi yerdan foydalanishga nisbatan yer qonunchiligida belgilangan (Yer kodeksi 30-moddasi) o‘zganing yer uchastkasidan cheklangan tarzda foydalanish huquqi keng qo‘llaniladi. Aloqa va 23 O‘zbekiston Respublikasining Havo kodeksi 26-modda 140 elektr uzatish liniyalari atrofida ularni saqlanishi uchun, shuningdek xavfsizligi maqsadida muhofaza zonalari o‘rnatiladi. Bu yerlar ilgarigi yerdan foydalanuvchilar ixtiyorida qoladi, ammo yerga nisbatan ularning huquqlari ma’lum darajada chegaralangan bo‘ladi. Muhofaza zonalari yerdan maxsus shartlar bilan foydalanishning bir turini tashkil etadi. Aloqa yerlarining huquqiy holati, muhofaza zonalari huquqiy holatining o‘ziga xos xususiyatlari mavjud bo‘lib, u aloqa liniyalarini muhofaza qilish qoidalari, yuqori voltli elektr uzatish tarmoqlarini muhofaza qilish qoidalari, 1000 voltgacha kuchlanishdagi elektr uzatish tarmoqlarini muhofaza qilish qoidalari bilan belgilanadi. Aloqa va elektr uzatish korxonalariga muddatsiz yoki vaqtinchalik foydalanish uchun yer uchastkalari ajratish, turli xil muhofaza zonalarini belgilash, shu xildagi yerdan foydalanish turlari munosabati bilan vujudga keladigan o‘rmon, yer osti boyliklari, suvlarni muhofaza qilish manfaatlarini hisobga olish zaruriyati ko‘rsatilgan maqsad uchun yer berish tartibi hamda yerdan foydalanish huquqi mazmunini aniq huquqiy tartibga solishni talab etadi. Aloqa va elektr uzatish liniyalari amalda barcha yer toifalaridan o‘tishini hisobga olganda ko‘pchilik yerdan foydalanuvchilardan ayrim yer uchastkalarini olib qo‘yishga to‘g‘ri keladi. Bunday yer uchastkalari qimmatbaho qishloq xo‘jalik maydonlari, suvni muhofaza qilish zonasi yerlari, o‘rmon fondi yerlari, suv fondi yerlari ham bo‘lishi mumkin. Bu esa shu xildagi yerdan foydalanuvchilarga ma’lum noqulayliklar to‘g‘dirishi tabiiy. Shu sababdan aloqa maqsadlarida yer berish jarayonida yer huquqining asosiy tamoyillariga, ya’ni qishloq xo‘jalik yerlaridan foydalanishning ustivorligi, yerni muhofaza qilish, tabiatni va atrof tabiiy muxitni muhofaza qilish masalalariga e’tibor qaratish muhimdir. Aloqa va elektr uzatish liniyalari uchun yerdan foydalanishda yer uchastkalari miqdorini belgilashda turli xil variantlar qo‘llaniladi. Bunda yer ajratishning belgilangan na’munaviy me’yorlari tasdiqlanadi. Ma’lum yer bo‘laklari qisqa muddatli foydalanishga qurilish davrida beriladi. Aloqa va elektr uzatish liniyalarini joylashtirish uchun sug‘oriladigan yerlar, shudgorlar, ko‘p yillik mevali daraxtlar egallagan yerlar hamda uzumzorlar, shuningdek suvni muhofaza qilishga band 141 bo‘lgan yerlarni olib qo‘yishga qonunda belgilangan tartibda alohida hollardagina yo‘l qo‘yiladi. Havo liniyalarini joylashtirishda ayerodromlar, zich qurilgan punktlari, sanoat korxonalari, kurortlarni muhofaza qilish sanitariya zonalari, zapovedniklar albatta aylanib o‘tilishi shart. Aloqa yerlaridan foydalanish huquqining subyektlari bo‘lib, aloqa va elektr liniyalarini ishlatuvchi korxonalar hisoblanadi. Bularga aloqa vazirligi, enyergetika vazirligi va ularning joylardagi korxonalari kiradi. Bundan tashqari, shu xildagi yerdan foydalanish huquqining subyektlari bo‘lib temir yo‘l, avtomobil yo‘llari, mudofaa, ichki ishlar vazirliklari ham bo‘la oladilar. Chunki shu vazirliklarning ham qaramog‘ida aloqa, elektr uzatish liniyalari mavjud bo‘ladi. 1000 voltgacha kuchlanishdagi elektr uzatish liniyalarini muhofaza qilish qoidalariga ko‘ra muhofaza zonalari quyidagicha belgilanadi: 1. Elektr uzatishning yer usti (havo) liniyalari bo‘ylab (binolarga kiritish nuqtasidagi shahobchalar bundan mustasno) eng chetdagi og‘ishmagan holatdagi simlarning yer yuzasiga tushgan proeksiyasidan (soyasidan) xar ikki tomondan 2 metrdan masofa qoldirib, tortilgan parallel to‘g‘ri chiziqlar bilan chegaralangan yer uchastkasini qoldirish; 2. Elektr uzatishning yer osti kabeli liniyalari bo‘ylab, eng chetdagi kabellardan xar ikki tarafdan bir metrdan masofa qoldirib, tortilgan parallel to‘g‘ri chiziqlar bilan chegaralangan yer uchastkasi qoldirish; kabellar shaharlarda yo‘lak (trotuar)lar tagidan o‘tkazilgan xollarda esa binolar va inshootlar tarafidan 60 santimetr va yo‘lning qatnov qismi tarafidan esa 1 metr masofa qoldirib, tortilgan parallel to‘g‘ri chiziqlar bilan chegaralangan yer uchastkasi qoldirish; 3. Elektr uzatishning suv osti kabel liniyalari bo‘ylab, har bir kabelning uch tarafidan 100 metrdan masofa qoldirilgan holda suv yuzasidan suv tubigacha bo‘lgan masofadagi yer (suv) uchastkasi qoldirish. Aloqa va elektr uzatish liniyalari qurib bo‘lingandan so‘ng tegishli tashkilotlar yer maydonlarini qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarish uchun yaroqli holga keltirishi, yetkazilgan zararni qoplashlari kerak. Yer uchastkasi tegishli bo‘lgan qishloq xo‘jalik, kopyerativ, davlat korxonalari aloqa va elektr liniyalariga ehtiyotkorona 142 munosabatda bo‘lishlari, ularga ziyon yetkazmasliklari, himoya qilishlari shart bo‘ladi. Download 1.34 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|