Microsoft Word chingiz aytmatov somon yoli ziyouz com doc

www.ziyouz.com кутубхонаси 
8
чиққан пояси бўлса, унинг туб-томири ер билан чирмашгандек, элнинг, кўпчиликнинг бахту 
саодатидан ажралмас эканини ўйладим. Ҳа, мен ҳозир ҳам бунга ишонаман.
Майли, бу бечора бошимга нималар тушмади... Эл-юрт бор экан – ҳаёт ҳам бор... 
Шу аснода Сувонқулни кутавериб кеч ҳам кирди. Ёшлар у ёқдаги сув бўйига боришиб, жар 
ёқасида ловиллаган гулхан ёқишди, қўшиқ айта бошлашди. Уларнинг орасида қиёқ
1
чалиб 
баланд товуш билан қўшиқ айтган Жайноқнинг таниш овози қулоққа чалинар эди: «Овозингдан 
ўргилай, ёшлигингда сайраб қол, тенгқурлар билан жўр овоз бўлиб айтилган қўшиқ, кўнгилни 
очиб, одамларни бир-бирига яқинлаштириб иноқлаштиради» – деб, тинглаб ўтирдим. Ахир 
онаман-да, она! Фикри хаёлимда болаларим, уларнинг келажаги бўларди, «Қосим-ку одам 
бўлиб қолди,– деб ўйлардим ўзимча. Ёз чиқиши билан келинчаги иккови алоҳида уй-жой қуриб 
кетишади. Меҳнаткашлиги ҳам худди отасининг ўзи, қоронғи тушиб қолса ҳам комбайн, 
тракторнинг чироғини порлатиб, далада буғдой ўриб юргани-юрган эди, Алиман ҳам қаватида, 
иш вақтида бир дам бирга бўлиш ҳам улар учун ғанимат эмасми. Майсалбегимни ўйлаганимда 
соғинганимдан кўзимга жиққа ёш келарди. Ўтган жума куни хат ёзиб, унда бу йил ёзда уйга 
боролмасам керак, пионер лагерига бошлиқ бўлиб Иссиқкўлга жўнаяпман, дебди. «Майли, шу 
касбни севган экан, қаерда бўлса ҳам омон бўлсин»-деб дуо қилардим. 
Сувонқул келиб овқатланганидан сўнг, тунда овулга қайтдик. Эрталаб мол ҳолга қараши 
керак эди, кечқурун эса уларга кўз-қулоқ бўлиб туришни қўшним Ойшага тайинлаб келгандим. 
У бечора касалманд бўлиб, бир кун соғ бўлса, бир кун касал бўлиб ишга чиқолмас эди. 
Биз отга мингашиб келаётганимизда, тун мудраб, дала осуда эди. Майин эсган шабада 
қоронғида шитирлаб, ўт-ўланлар бошини ялаб ўтар, ой шуъласида чайқалган буғдойзорлар 
мавжланиб, кўланкаларини ўйнатар ва толиққан ер уйқуга кетган эди. Олисда оққан сой 
шарқираб, гўё унинг бешигини тебратаётгандек туюларди. Буғдойзор ичида эса чигирткалар 
чириллар эди. Табиатнинг бу сукунатли дамлари қандайдир ўтган-кетганларни ёдга солиб, 
алланималарни эслатиб, юракни зориқтирарди. Сувонқулнинг белбоғидан маҳкам ушлаб, 
мингашиб келяпман. У мени, олдинга ўтиришни таклиф этса ҳам, унамай, ҳар доим шундай 
орқада мингашиб юришни яхши кўрардим. Отни баъзан йўрғалатиб, баъзан йўрттириб 
бораётган Сувонқулнинг жимгина келиши ҳам, унинг камсуханлиги ва эгарда ҳорғин ҳолда 
ўтириши ҳам мен учун жондан азиз эди. «Ҳа, бояқишим, умр ўтиб, қариб боряпмиз, ҳар қалай 
умрни зое кетказмаганга ўхшаймиз. Ҳаёт шундай экан – иккаламиз гўё кечагина 
қўшилгандаймизу, буни қара, қанча вақтлар ўтиб кетибди. Шундай бўлса ҳам ҳаёт қандай 
ширин, ҳали ҳам қалбдаги орзу-умидлар тугамайди»–деб ўйлаб келаётиб, бошимни кўтариб 
осмонга қарасам, юрагим «шув» этиб кетди: Сомон йўли худди ўша вақтдагидек осмоннинг у 
бошидан бу бошига чўзилиб ётган экан. Чиндан ҳам осмон гумбази бўйлаб тунги юлдузлар 
орасидан қандайдир бир алп деҳқон хирмонда бир қучоқ сомон кўтариб ўтгану, йўлда тўкилиб 
қолган тўпон кўзга аниқ кўриниб тургандек. Ҳатто сочилиб ётган сомонни шамол 
ўйнатаётгандек, милтираб учган майда учқунлар ялт-ялт қилиб товланиб ётарди. «Вой, тавба!»-
деб ёқамни ушладим. Ўша тун, ўша ёшлик кезлари ярқ этиб кўз ўнгимга келди. Ўйлаб қарасам, 
ўшандаги орзу-ниятларимизнинг ҳаммаси рўёбга чиқмадими? Ҳа, ер-сув элники бўлиб, кўп 
қатори биз ҳам қўш ҳайдадик, экин экиб, хирмон кўтариб, тилагимизга етдик. Замон ўзгариб, 
бундай бахтли кунлар келишини ўшанда ким билсин, ҳайтовур, яхши ният – ярим мол, 
деганларидек, кўпнинг нияти ерда қолмас экан-да, дедим ўзимча. Шундай хаёлларга берилиб, 
жимгина кетаётганимда Сувонқул ялт этиб орқасига қайрилди: «Нима, ухлаб қолдингми 
дейман, Тўлғаной? Гапирмайсан? – деди. – Мен ҳам бугун роса чарчадим. Ҳозир уйга етамиз. 
Ёки янги кўча билан бурилиб кетайликми?» «Бурила қолайлик» - дедим мен. 
Янги кўча деганимиз овулга кираверишдаги йўл бўйида эди. У кўча бўлиб кўча ҳам 
1
Қиёқ – скрипкага ўхшаган чолғу асбоби 

---

Чингиз Айтматов. Сомон йўли (қисса)