Microsoft Word +++Jinoyat huquqi Umum. Rustambayev 2006. doc

Jinoiy javobgarlikdan ozod qilish uchun ikkita belgi mavjud 
bo‘lishi lozim: 
a) shaxsning jinoiyat tarkibi mavjud bo‘lgan qilmishni sodir etishi, 
shuningdek, uni jinoiy javobgarlikka tortish uchun barcha asoslarning 
mavjud bo‘lishi 
b) mazkur shaxsni jinoiy javobgarlikdan ozod qilish uchun barcha 
qonuniy asos va shart-sharoitlarning mavjud bo‘lishi. 
Shaxs tomonidan sodir etilgan qilmishda jinoyat tarkibi belgilarining 
mavjud bo‘lmasligi uni jinoiy javobgarlikka tortish uchun asos bo‘lmaydi. 
Jinoiy javobgarlikdan ozod qilish o‘z mazmuniga ko‘ra shaxsni sodir 
etilgan qilmishning huquqiy oqibatlaridan ozod qilishdan iboratdir. 
Shaxsni jinoiy javobgarlikdan har qanday asoslarga ko‘ra ozod qilish 
qilmishning huquqiy tabiatini o‘zgartirmaydi. Chunki sodir etilgan qilmish 
doimo jinoyat bo‘lib qolaveradi va o‘z mohiyatini o‘zgartirmaydi.
Demak, jinoiy javobgarlidan ozod qilish-vakolatli davlat organining 
sudlov yoki ayblovni bekor qilish, shuningdek, jinoyat sodir etishda 
aybdor bo‘lgan shaxsga nisbatan davlat majburlov chorasini qo‘llashni 
bekor qilish haqidagi akti.
Jinoiy javobgarlikdan ozod qilish ikkiga bo‘linadi: 
birinchisi shaxsni jinoiy javobgarlikka tortish muddatning o‘tganligi 
yoki amnistiya akti asosida jinoiy javobgarlikdan ozod qilish. Qonunda 
ko‘rsatilagan asoslar mavjud bo‘lgan hollarda jinoyat ishini ko‘rayotgan 
surishtiruv, tergov organlari va sud shaxsni jinoiy javobgarlikdan ozod 
qilishi va jinoyat ishini yuritishni tugatishi lozim.
Bu Jinoyat kodeksining 64-moddasida belgilangan jinoiy 
javobgarlikka tortish muddatining o‘tishi yoki amnistiya aktining 
qo‘llanishi to‘g‘risidagi qoidalardan kelib chiqadi. 
Jinoiy javobgarlikdan ozod qilishning ikkinchi turiga, 
javobgarlikdan ozod qilishning qolgan barcha turlari kiradi: qilmish yoki 
shaxsni ijtimoiy xavfliligini yo‘qotganligi munosabati bilan; aybdorning 
o‘z qilmishiga chin ko‘ngildan pushaymon bo‘lganligi munosabati bilan; 
yarashganlik munosabati bilan; kasalligi tufayli javobgarlikdan ozod qilish 

---

401
(65-67-moddalar) va voyaga yetmagan shaxsga nisbatan majburlov 
chorasini qo‘llagan holatda javobgarlikdan ozod qilish (88-modda) kiradi. 
Bu moddalarda ko‘rsatilgan holatlar surishtiruvchi, tergovchi, prokuror va 
sud uchun majburiyat keltirib chiqarmaydi, balki, bu ularning huquqlari 
bo‘lib hisoblanadi. Bu Jinoyat kodeksining jinoiy javobgarlikdan ozod 
qilish haqidagi moddalarida belgilangan: «Jinoyat sodir etgan shaxs jinoiy 
javobgarlikdan ozod qilinishi mumkin» degan qonuniy asosga ko‘ra 
belgilanadi. 
Jinoiy javobgarlikdan ozod qilishning umumiy sharti shaxsning 
ijtimoiy xavfi katta bo‘lmagan yoki uncha og‘ir bo‘lmagan jinoyat sodir 
etganligi hisoblanadi.