Microsoft Word +++Jinoyat huquqi Umum. Rustambayev 2006. doc

13-BOB. BIR QANCHA JINOYAT SODIR ETISH 
 
1. 
Bir qancha jinoyatlar tushunchasi va uning ahamiyati. 
 
Jinoyat huquqi fanida bir qancha jinoyatlar sodir etish alohida mavzu 
sifatida o‘rganiladi. Jinoyat qonunida bir qancha jinoyatlar tushunchasi 
berilmagan bo‘lsa-da, lekin takroran jinoyat sodir etish, jinoyatlar majmui 
va retsidiv jinoyat tushunchalarining nazariy yig‘indisi bir qancha 
jinoyatlar tushunchasini beradi.
Bir qancha jinoyatlar deganda, shaxsning sud hukmi asosida 
aniqlangan ikki yoki undan ortiq jinoyatlarni, ulardan birortasi uchun 
sudlangan yoki sudlanmaganligidan qat’i nazar sodir etishi tushuniladi. 
A.S.Yakubov va B.Matlyubovlar “bir qancha jinoyat” atamasi 
o‘rniga “takroran jinoyat sodir etish” yoki “jinoyatlarning takrorlanishi” 
atamalarini qo‘llash to‘g‘ri deb hisoblaydilar.
1
Ularning fikricha, bir 
qancha jinoyatlar atamasi juda ko‘p sonli degan ma’noni anglatib, ushbu 
atama miqdor jihatidan “jinoyatlar” so‘zi bilan birgalikda qo‘llanilganda 
aniq bo‘lmagan miqdordagi jinoyatlar sonini anglatadi. Ma’lumki, bu 
institutda jinoyatlarning miqdoriy jihatlari mavjud bo‘lib, u yuridik 
ahamiyatga ega.
Bir qancha jinoyat sodir etganlik uchun jinoyat huquqiy ta’sir 
choralarini qo‘llashda bir shaxs tomonidan kamida ikkita jinoyat sodir 
qilingan bo‘lishi kerak. Jinoyat qonuni nuqtai nazaridan, keyingi jinoyatlar 
qanday miqdorda sodir etilganligidan qat’i nazar jinoiy faoliyat sifatida 
ifodalovchi ushbu hodisaning huquqiy tabiati o‘zgarmaydi. Takroran 
jinoyat sodir etish tushunchasi esa, o‘z navbatida bir harakatni uchinchi, 
to‘rtinchi va hokazo marta sodir etilishini ham qamrab oladi.
Ayrim mualliflar bir qancha jinoyat tushunchasini «bir kishi 
tomonidan ikki yoki undan ortiq jinoyatni sodir etish»
2
 deb hisoblaydilar. 
Bu qoida nazarimizda bir qancha jinoyatlar tushunchasini to‘la ifodalab 
bera olmaydi. Ushbu muammoni maxsus o‘rgangan olimlardan V.I. 
Tkachenko «shaxsning oldindangi jinoyati uchun sudlangan yoki 
sudlanmaganligidan qat’i nazar, sud hukmi bilan aniqlangan ikki yoki 
undan ortiq jinoyatni sodir etishi, bir qancha jinoyatni sodir etish deb 
topiladi»
3
degan fikrni bildiradi. Fikrimizcha yuqoridagi olimlar ko‘proq 
qilmishlarning miqdor ko‘rsatkichiga e’tibor berishgan.
1
Б.Матлюбов. А.С Якубов «Совокупность преступлений и её виды», “Ҳуқуқ”, 2000 й., №2, 40-бет. 
2
Уголовное право Изд МГУ. 1998й Стр-200 
3
Ткаченко М.И Множственность преступлений и её формы по уголовному праву. Казань 1982 г. 

---

288
Bu borada bir qancha jinoyatlar tushunchasini V.P. Malkov ancha 
keng talqin qiladi. Uning fikriga ko‘ra, «bir qancha jinoyatlar deb 
shaxsning jinoiy javobgarlikka tortilguncha, bir vaqtda yoki ketma-ket, 
ikki yoki undan ortiq jinoyat sodir etganligi yoxud oldindangi jinoyati 
uchun hukm etilganidan keyin yangitdan jinoyat sodir etishi va ikkita 
jinoyat o‘rtasida jinoyat huquqiy muddatlar o‘tib ketmagan bo‘lsa, 
shuningdek, jinoyat ishi qo‘zg’atish uchun boshqa to‘siqlar bo‘lmasa, bir 
qancha jinoyat sodir etish deb topiladi»
1
K.A.Panko esa bu tushunchaga qo‘shilgan holda ayrim aniqliklar 
kiritish lozim deb hisoblaydi. Chunki bu tushuncha Jinoyat kodeksi 
Maxsus qism moddasida nazarda tutilgan bitta jinoyat hisoblanadigan bir 
qancha harakatlardan iborat bo‘lgan qilmishlarni qamrab ololmaydi, deb 
hisoblab bir qancha jinoyatlar tushunchasini quyidagicha ta’riflashni taklif 
etadi: «Shaxsning ikki yoki undan ortiq jinoyaltarni sodir qilishi, agar ular 
uchun yuridik oqibatlari bekor bo‘lmagan yoki jinoiy ta’qib qilish uchun 
jinoyat-protsessual to‘siqlar bo‘lmasa, Jinoyat kodeksi Maxsus qismining 
bitta normasi bilan qamrab olingan yoki olinmaganidan qat’i nazar bir 
qancha jinoyat sodir etilgan deb hisoblanadi».
2
Bir qancha jinoyatlarga berilgan ta’riflardan ko‘rinib turibdiki, bu 
mavzuni tadbiq qilgan barcha mualliflar bir qancha jinoyatga ta’rif berar 
ekanlar, kamida ikkita jinoyatning sodir qilinganligi bir qancha 
jinoyatlarni tashkil qilishini ta’kidlaydilar. Bir qancha jinoyat sodir qilish 
jinoyat sodir qilishning alohida shakli bo‘lishi bilan birga, jinoyat 
huquqining alohida instituti ekanligini ham aytib o‘tadilar. 
Bir qancha jinoyatlarning shakllari to‘g‘risida ham yagona fikr 
mavjud emas. Masalan, P.S.Dagel
3
, G.T.Keshiledze
4
, A.Yakovlevlar
5
bir 
qancha jinoyatlar sodir qilish deganda, takroran jinoyat sodir qilish, 
jinoyatlar jami tariqasida jinoyat sodir etish, retsidiv jinoyat sodir qilishni 
nazarda tutadilar. Bu amaldagi Jinoyat kodeksidagi bir qancha jinoyatlar 
shakllariga mos keladi. M.T Kafarov esa bir qancha jinoyatlar deganda, 
retsidiv, takroran, jinoyatlarning ideal jami, jinoyatlarning real jami 
tariqasida sodir qilingan jinoyatlarni kiritadi.