Microsoft Word Кобилов. Иктисод назарияси. Дарслик лот doc

3. Kreditning pulli ekanligi (ssuda foizi) – qarzdorning bankdan 
olingan kredit resurslarini nafaqat qaytarishi, balki ulardan foydalanish 
huquqi uchun haq to‘lash ham zarurligi. Bunday to‘lovning iqtisodiy 
mohiyati kreditdan foydalanganlik evaziga olingan qo‘shimcha foydaning 
amalda qarzdor va kreditor o‘rtasida taqsimlanishida namoyon bo‘ladi. 
Kreditning pulli ekanligi qarzdorni undan eng samarali foydalanishga 
rag‘batlantiradi. Ushbu prinsip uchta asosiy funksiyani bajaradigan bank 
foizi kattaligini belgilash jarayonida amaliy ifodasini topadi: 
1) yuridik shaxslar sof foydasining va jismoniy shaxslar daroma-
dining bir qismini qayta taqsimlash; 
2) ssuda kapitallarini tarmoq, tarmoqlararo va xalqaro darajalarda 
taqsimlash orqali ishlab chiqarish va muomalani tartibga solish; 
3) 
iqtisodiyot rivojlanishining inqirozli bosqichlarida – bank 
mijozlarining pul jamg‘armalarini inflatsiyadan himoya qilish. 
Ssuda kapitali yordamida olingan yillik daromad summasining 
berilgan kredit summasiga nisbati sifatida ta’riflanadigan ssuda foizining 
stavkasi (normasi) kredit resurslarining narxi bo‘lib xizmat qiladi. 
4. Kreditning ta’minlanganligi – qarzdor o‘z zimmasiga olgan 
majburiyatlarini buzgan taqdirda, kreditorning mulkiy manfaatlarini 
himoya qilish zarurligi. Ushbu prinsip kreditlash: garov evaziga ssuda 
olish yoki moliyaviy kafolat shakllarida namoyon bo‘ladi. Umumiy 
iqtisodiy beqarorlik davrida bu prinsip ayniqsa dolzarb hisoblanadi. 
5. Kreditning maqsadli xususiyati – kreditordan olingan 
mablag‘lardan maqsadli foydalanish zarurligi. Ushbu prinsip berilayotgan 
ssudaning aniq maqsadini belgilovchi kredit shartnomasining tegishli 
bo‘limida hamda ushbu shartga qarzdorning rioya etishini bank tomoni-
dan nazorat qilishda amaliy ifodasini topadi. Ushbu majburiyatning 
buzilishi kreditning muddatidan oldin chaqirib olish yoki jarima 
(oshirilgan) ssuda foizi joriy etilishi uchun asos bo‘lishi mumkin.