Microsoft Word Кобилов. Иктисод назарияси. Дарслик лот doc

7. Kreditni berish texnikasi nuqtai nazaridan: 

---

 665
1) qarzdor hisobiga yoziladigan moliyaviy naqd kreditlar; 
2) aksept kreditlar – bankning qarz oluvchining vekseliga aksepti 
(roziligi) shaklida; 
3) depozit sertifikatlar; 
4) obligatsiya zayomlari; 
5) konsorbsion kreditlar. 
8. Kreditorning toifasiga ko‘ra: firma (xususiy); bank; brokerlik; 
hukumat; xususiy korxonalar (jumladan banklar) va davlat ishtirokidagi 
aralash kreditlar; xalqaro moliyaviy institutlarning davlatlararo kreditlari. 
Banklarning xalqaro kreditlarini banklar eksportyorlar va importyorlarga 
odatda tovar va moddiy boyliklarni garovga olib beradilar. Kamdan-kam 
hollarda banklar yaqin aloqada bo‘lgan yirik firmalarga ham 
ta’minlanmagan kredit beradi. 
Brokerlik krediti firma va bank kreditlari o‘rtasida oraliq mavqega 
ega (brokerlar mablag‘larni banklardan qarzga oladilar). 
Davlatlararo kreditlar hukumatlararo bitimlar asosida beriladi. 
Qisqa muddatli kreditlar berish turlaridan biri tashqi savdoni 
kreditlashdir. Tashqi savdoda bank tomonidan beriladigan qisqa muddatli 
kreditlarning quyidagi shakllari ajratiladi: 
1. Eksportda: 
1) firma (tijorat) krediti – u yoki bu mamlakatning importyori xorijiy 
tovar ishlab chiqaruvchi yoki eksportyorga xarid uchun beradigan bo‘nak 
(avans); 
2) bank krediti: 
– eksportyor mamlakat tovarlari uchun beriladigan bo‘naklar (kredit 
eksportyorga eksport uchun mo‘ljallangan tovarlarni tayyorlash va 
jamlash bo‘yicha operatsiyalarni ilgari tayyorlangan tovarlar sotilishini 
kutmasdan davom ettirish imkonini beradi); 
– 
yo‘lda kelayotgan tovarlar evaziga ssuda berish (transport 
hujjatlari – konosament, temir yo‘l yuk xati kabilar bilan ta’minlanish 
evaziga); 
– eksportyor mamlakatidagi tovarlar yoki tovar hujjatlari bo‘yicha 
bo‘nak; 
– 
yirik eksportyor firmalar ish bo‘yicha uzoq muddatli ish 
aloqalarida bo‘lgan yoki kapitalida ishtirok etayotgan banklardan 
oladigan hamda tovarlar bilan ta’minlanmagan bo‘nak. 
2. Importda: 

---

 666
1) firma (tijorat) krediti: 
– 
ochiq hisobvaraq bo‘yicha kredit (eksportyor importyorning 
hisobvarag‘iga uning qarzi sifatida sotilgan va ortib-tushirilgan tovarlar 
qiymatini yozib qo‘yadigan, importyor esa kreditni belgilangan muddatda 
qaytarish majburiyatini oladigan bitim asosida beriladi). Tovarlar 
muntazam yetkazib berilganida va qarzlar vaqti-vaqti bilan (oyning 
o‘rtasi yoki oxirida) qaytarilgan taqdirda qo‘llaniladi. Ushbu holda 
banklar savdo kontragentlarining hisob-kitoblarida texnik vositachi 
vazifasini bajaradilar; 
– veksel krediti. Eksportyor tovarni ortib jo‘natganidan so‘ng 
importyorga tratta (o‘tkazma veksel) taqdim etadi. Importyor tovar 
hujjatlarini olgach, trattani akseptlashtiradi, ya’ni veksel uchun 
belgilangan muddatda haq to‘lash majburiyatini oladi.