Microsoft Word Кобилов. Иктисод назарияси. Дарслик лот doc

birinchidan, jahon tajribasi shuni ko‘rsatadiki, iqtisodiyotning 
muhim tarkibini tashkil qiluvchi tarmoq bo‘lgan kichik biznes ichki 
bozorni zarur tovar va xizmatlar bilan to‘ldirishning asosiy manbai bo‘lib 
xizmat qiladi. Kichik biznes nafaqat iqtisodiyotdagi ma’lum bir 
bo‘shliqlarni to‘ldiradi, balki uni diversifikatsiya qilish va barqaror 
sur’atlar bilan rivojlantirishni ta’minlashda o‘ta muhim rol o‘ynaydi. 
Tadbirkorlik biznesi aholi bandligi va daromadining o‘sishini 
ta’minlashda, ayniqsa, bizning sharoitda qanday muhim ahamiyat kasb 
etishini baholashning o‘zi qiyin. Quyidagi raqamlarni e’tiborga oladigan 
bo‘lsak, shunday xulosa chiqarish mumkin. 

---

 177
Agar 2005–2011-yillarda mamlakatimiz iqtisodiyotida 5 milliondan 
ortiq yangi ish o‘rni tashkil etilgan bo‘lsa, ularning 60 foizdan ortig‘i 
kichik biznes va xususiy tadbirkorlik hissasiga to‘g‘ri keladi. Buning 
natijasida hozirgi vaqtda mamlakatimizda ish bilan band bo‘lgan jami 
aholining 75 foizdan ko‘prog‘i ushbu sohada mehnat qilmoqda. 
Yuqoridagi raqamlarning o‘ziyoq ko‘p narsani anglatadi va ijtimoiy-
iqtisodiy taraqqiyotning ishonchli yo‘ldan borayotganidan dalolat beradi. 
Ikkinchidan, tuzilishiga ko‘ra ixcham, qarorlar qabul qilishda tezkor 
va harakatchan, yangi tartib-qoidalarni qisqa muddatda o‘zlashtiradigan 
kichik biznes jahon va mintaqalar bozorlaridagi talab va konyunktura 
o‘zgarishlariga ancha tez moslashadi. 
Uchinchidan, kichik biznesni tashkil qilish va yuritish katta xarajat 
hamda kapital qo‘yilmalarni talab etmaydi. Bu esa ishlab chiqarishni tez 
va oson modernizatsiya qilish, texnik hamda texnologik qayta jihozlash, 
yangi turdagi mahsulotlarni o‘zlashtirish, ularning nomenklaturasini 
muntazam yangilab borish va raqobatdoshligini ta’minlash imkonini 
beradi. 
To‘rtinchidan, jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozining tahdid va 
salbiy oqibatlariga yirik korxonalarga nisbatan ushbu sohaning bardosh 
bera olish qobiliyati ancha yuqoridir. Faqat kichik biznes va xususiy 
tadbirkorlikni jadal rivojlantirish hamda ushbu sohaning mamlakatimiz 
iqtisodiyotida ustuvor mavqega ega bo‘lishi natijasida biz 2008–2009-
yillarda global inqirozning salbiy oqibatlarini ortiqcha qiyinchilik va 
talafotlarsiz yengib o‘tish, ishlab chiqarishni jahon bozori konyunkturasi 
o‘zgarishlarini hisobga olgan holda qisqa muddatlarda qayta tashkil 
etishga muvaffaq bo‘ldik. 
Sanoatda kichik biznes va xususiy tadbirkorlik tarmog‘ining o‘sish 
sur’atlari 2008–2009-yillarda o‘rtacha 23–24 foizni, xizmatlar va servis 
sohasining o‘sish sur’atlari esa 15–16 foizdan kam bo‘lmagan 
ko‘rsatkichni tashkil etdi. 
Beshinchidan, kichik tadbirkorlik nafaqat daromad manbai, balki 
odamlarning ijodiy va intellektual qobiliyatini ro‘yobga chiqarish vositasi 
hamdir. Mazkur soha har bir kishiga o‘z iste’dodi va imkoniyatlarini 
namoyon etish uchun zamin tug‘dirmoqda, shu tariqa tashabbuskor, 
omilkor, mustaqil faoliyat yurita oladigan, o‘z oldiga qo‘ygan 
maqsadlariga erishishga qodir insonlar toifasini shakllantirishga xizmat 
qilmoqda. 
Kichik biznes va xususiy tadbirkorlik o‘rta sinfni shakllantirish uchun 
muntazam kengayib borayotgan baza bo‘lib xizmat qilmoqda. O‘rta sinf 

---

 178
esa, ma’lumki, har qanday demokratik jamiyatning asosi bo‘lib 
hisoblanadi va mamlakat iqtisodiy va ijtimoiy xavfsizligini ta’minlashda 
muhim rol o‘ynaydi.