Microsoft Word Кобилов. Иктисод назарияси. Дарслик лот doc

Birinchidan, korxonalarning vaqtincha bo‘sh pul mablag‘idir. Bu 
mablag‘lar kapitalning doiraviy aylanishi bilan bog‘liq bo‘lib, ma’lum 

---

 397
muddat uning bir qismi bo‘sh bo‘ladi. Chunonchi amortizatsiya 
ajratmalari, bu mablag‘lar asosiy kapitalni yangilash payti kelguncha 
bo‘sh bo‘lib, bankdagi hisob-kitoblarida jamlanib boradi. «Tezlashtiril-
gan» amortizatsiya siyosati tufayli bu mablag‘lar o‘sib borish 
tendensiyasiga ega. Mahsulot sotishdan keladigan pul tushumlari. Bu pul 
ham xom ashyo, materiallar sotib olish, xodimlar mehnatiga haq to‘lash, 
vaqti kelguncha bo‘sh turadi. 
Korxonalarning ishlab chiqarish, fan va texnikani rivojlantirish 
fondlari, moddiy rag‘batlantirish fondlari ham asta jamlanib borib, 
belgilangan maqsad bo‘yicha ishlatilguncha bo‘sh turadi. Korxonalar 
foydasi davlat budjeti va kredit tizimi bilan hisob-kitob qilinguncha, 
shuningdek foydalanguncha bankdagi hisoblarda saqlanadi. Ish haqi ham 
har 15 kunda berilar ekan, ungacha bu pul yig‘ila boradi hamda 
ishlatilguncha bo‘sh bo‘ladi. 
Ikkinchidan, moliya-kredit muassasalarining pul mablag‘lari.
Ularning daromadlari bilan xarajatlari o‘rtasidagi farq, xarajatlar 
qoplaganidan ortgani bo‘sh pul mablag‘larini tashkil etadi. Tijorat 
banklari va moliya-kredit muassasalarining minimal pul zaxiralari ham 
qarz fondi manbai bo‘ladi. 
Uchinchidan, davlat ixtiyoridagi pul. Davlatning zaxiradagi pul 
mablag‘lari, markaziy va mahalliy hokimiyatlarning xarajatlari bilan soliq 
tushumlari o‘rtasidagi farq tarzida bo‘sh pullar mavjud bo‘ladi. Budjet 
tizimi mablag‘lari harakati natijasida ma’lum miqdorda bo‘sh pullar hosil 
bo‘ladi. 
To‘rtinchidan, turli maxsus (nafaqa, sug‘urta, xayriya), ijtimoiy