Microsoft Word Материал резина lotin

C
5 
uglevodorodlarni degidrirlab izopren olish. Odatda to‘yinmagan va 
alkilaromatik uglevodorodlarni (butadien, izopren va stirol) katalitik degidrirlash 
yo‘li bilan olinadi. Degidrirlash ikki bosqichli usulda amalga oshiriladi. Ikki 
bosqichli usulda avval С
5 
izoamilengacha degidrirlanib, izopenta va izoamil 
aralashmalar ajraladi. So‘ngra izoamilenlar izoprengacha digidrirlanadi.

---

26 
Ikkala bosqichli usulning farqi shundaki: bir bosqichlida bir xil 
tanlovchanlikka ega bo‘lgan katalizator; ikki bosqichlida 2 hil tanlovchanlikka ega 
bo‘lgan katalizatorlar qo‘llaniladi. 
Izoprenni propilendan olish. Propilenda izoprenni sintez qilish birinchi 
bo‘lib 1946 yil Gorin va Oblad tomonidan taklif qilingan. Jarayon alyumosilikat 
ishtirokida olib borilib, dimerni termik krinkinlash orqali amalga oshiriladi. Sigler 
Natta katalizatorla yaratilgandan so‘ng ushbu texnologiyani to‘liq amalga oshirish 
imkoniyati to‘g‘ildi. 
Prpilenni kattiq katalizatorlarda dimerlanishi olefinlarni kation mexanizmi 
asosida amalga oshiriladi va izomer dienlarni aralashmalari – 2metilpentan-2, va 
uni izoperngacha pirolizlash. 
 Jarayon quyidagi bosqichdan iborat: 
2-metilpentan-1 hosil bo‘lgunicha propilenni dimerlanishi; 
2-metilpentan-1 ni 2-metilpentan-2 gacha izomerlanishi: 
2-metilpentan-2 demetanizatsiyasi (izopren hosil bo‘lguncha).
Hosil bo‘lgan izopren zichligi 0,681 g/sm
3
, suyuqlanish harorati -145,95
o
С, 
qaynash harorati 34,059
o
С, nur sindirish ko‘rsatgichi 1,42194 kabi xossalarga ega. 
TAYANCH SO‘Z VA IBORALAR 
Xom ashyo manbalari, krekinglash, piroliz maxsulotlari, an’anaviy monomerlar Buten-1, 
olish manbalari, izobutilen, olish manbalari, izobutilenni laboratoriyada olish usullari, 
izobutilenni sanoatda olish usullari, izobutilenning fizik va fiziologik xossalari. Stirol, stirol olish 

---

27 
manbalari, stirolning fizik xossalari, sanoatda olish usullari, 
-metilstirol. Dien uglevodorodlar, 
turlari, xossalari, ishlatilishi, butadien-1,3, izopren olish usullari va xossalari. 
TAKRORLASH UCHUN SAVOLLAR 
1. Neft gaz manba va tarkiblarni, qayta ishlash usullari yoriting. 
2. Buten-1 olinishi va reaksiya mexanizmi keltiring? 
3. Izobutilenni olinish tarixini yoriting. 
4. Izobutilen qanday hosil qilinishi mumkin? 
5. Izobutilen laboratoriyada qanday usullarda olinadi? 
6. Izobutilen sanoatda qanday usullar bilan olinadi? 
7. Izobutilenni kreking usuli bilan sintez qilish texnologiyasi qanday? 
8. Izobutilen tabiiy gazdan qanday texnologiya bo‘yicha olinadi? 
9. Izobutilen qanday fizik va fiziologik xossalarga ega?
10. Stirol nomi qanday paydo bo‘lgan? 
11. Stirol olishning qanday manbalari mavjud? 
12. Stirol olishni laboratoriya usullarini aytib bering. 
13. Sanoatda stirol qanday sintez qilinadi? 
14. Stirol qanday fizik xossalarga ega? 
15. Stirolni fiziologik xossalarini so‘zlab bering. 
16. Etilbenzoldan stirol olish texnologiyasini yoriting. 
17.
-metilstirol qanday monomer va uning qanday xususiyatlarini bilasiz? 
18. Dien monomerlar klassifikatsiyasi 
19. Butadien-1,3 qanday olinadi, usullarini keltiring? 
20. Butadien-1,3 olishning Lebedov usulini yoriting? 
21. Izoprenni olish usullarini keltiring? 
22. Dien monomerlar qanday xossalarga ega.