Microsoft Word Материал резина lotin

С
О + СН
3
-СО-СН
3
140-450
о
С
kaolin
С
СН
3
СН
3
СН-СО-СН
3
+ Н
2
О
СН
3
СН
3
С
СН
2
+ НООС-СН
3
Izobutilen metilsiklopentan pirolizida etilen va propilen bilan birga hosil 
bo‘ladi.
С Н
3
С Н
С Н
2
+
+
С Н
2
С Н
С Н
3
С Н
2
С Н
2
С Н
2
С Н
2
С Н
2
С Н
3
6 0 0 -6 5 0
о
С
6 0 0 -6 5 0
о
С
С Н
2
С
С Н
3
С Н
3
С Н
2
С Н
2
Ko‘p miqdorda izobutilen uchlamchi butil guruh saqlovchi aromatik 
uglevodorodlarni parchalanishi natijasida hosil bo‘ladi. 
С Н
3
С
С Н
3
С Н
3
С Н
3
С Н
3
С
С Н
3
С Н
3
С Н
3
С
С Н
3
С Н
2
С Н
3
С Н
3
С
С Н
3
С Н
3
Izobutilen diizobutilenni 216-428
o
C da depolimerlanishidan ham hosil 
bo‘ladi. 

---

17 
СН
2
СН
3
С
СН
3
СН
3
СН
С
СН
3
СН
3
СН
3
С
СН
3
СН
СН
3
С
СН
3
СН
3
+
220-430
о
С
СН
3
С
СН
2
Diizobutilen
Izobutilen
To‘rtta uglerod atomi saqlovchi monoolefinlar izomerlanishi mumkin. 
Masalan, butilen-1, buten-2 stereoizomerlarning ikkalasi ham ma’lum sharoitda 
izobutilenga o‘tishi mumkin. Butenlarni izobutilenga izomerlanishi kislotali 
katalizatorlarda olib boriladi. Reaksiya ma’lum bir muvozanat holatigacha boradi. 
Masalan, 300
o
C da reaksion aralashmada izobutilenni konsentratsiyasi taxminan 
ikkala 
n-butanlarni 
konsentratsiyasiga 
teng. 
Reaksiyaning 
mexanizmi 
quyidagichadir: qo‘shbog‘ga dastavval proton birikadi, keyin bo‘shagan elektron 
jufti hisobiga metil guruhi ko‘chadi va nihoyat proton yana ajraladi: 
СН
3
-СН
2
-СН=СН
2
СН
3
-СН
2
-СН=СН
2
СН
3
-СН
2
-СН-СН
3
СН
3
СН
2
С
СН
3
-Н
+
СН
3
С
СН
2
СН
3
Izobutilenni laboratoriyada olish 
Laboratoriya sharoitida toza izobutilen faqat izobutil yoki uchlamchi butil 
spirtini degidratatsiyalab olinadi. Uchlamchi spirtdan suv va shavel kislotasining 
ta’sirida qizdirilganda ajralib chiqadi. Bunda spirt va kislota suvli eritmasini qaytar 
sovutgich bilan jihozlangan kolbada 80
o
C gacha qizdiriladi. Ancha toza 
izobutilenni shu spirtlarda 250-300
o
C da faol ammoniy oksid ishtirokida 
degidratatsiyalab olish mumkin. Hosil bo‘layotgan gaz spiral shaklidagi shisha 
naydan o‘tkaziladi. Mayda muz bilan tuz aralashmasiga botirib qo‘yilgan bo‘lib, u 
erda gaz spirtdan va suvdan halos bo‘ladi. Keyin gaz uglekislota va efir 
aralashmasida sovutiladi. Natijada gaz suyuqlanadi. Suyuq izobutilen past 
haroratda haydaladi va izobutilen propilendan ajratib olinadi.
Izobutilenning fizik va fiziologik xossalari
Izobutilen - C
4
H
8
, Jeneva nomlanishi bo‘yicha 2-metilpropen (yoki 
-
butilen, 
-metilpropilen yoki ,-dimetiletilen) rangsiz, yoqimsiz, yorituvchi 

---

18 
gazning hidiga o‘xshash hidli suyuqlik. U (-6,9
o
C) da oson suyuqlanadi. Barcha 
engil uchuvchan uglevodorodlar singari havo bilan portlovchi aralashmalar hosil 
qiladi. 
Izobutilen molekula og‘irligi 56,1, suyuqlanish xarorati – (-140,35
o
C), 
qaynash harorati – (-6,9
o
C), sindirish ko‘rsatkichi 1,3814 (-25 
o
C), zichligi 0,6002 
(15,6 
o
C); suyuqlanish issiqligi 25,265 kal/g (-140,35 
o
C), bug‘lanish issiqligi 87,7 
kal/g (25 
o
C), yonish issiqligi 11516,7 kal/g (25 
o
C). 
STIROL 
Vinilbenzol yoki feniletilen, stirol degan trivial nom bilan 
ma’lum. Bu nom stirolga birinchi marta olingan qatron nomidan – 
“stiraks” - o‘tgan. Stirolni birinchi bo‘lib 1831 yilda “Stiraks”ni 
quruq haydab olishgan. Bunda sinnameinni - dolgin kislotaning benzil efirini 
termik parchalanishi natijasida stirol hosil bo‘lgan. O‘n yildan keyin dolgin 
kislotani bariy gidrooksid bilan qo‘shib qizdirib stirol sintez qilindi.