Microsoft Word Меҳнат лотинда о м doc

Kafolatli to‘lovlar deb, xodimning uzrli sabablar bilan o‘z mehnat 
vazifasini amalda bajarmagan davr uchun qonunda ko‘zda tutilganligiga 
muvofiq ravishda haq to‘lanishiga aytiladi. 
Amaldagi qonunga ko‘ra, kafolatli to‘lovlarning quyidagi turlari 
mavjud: 
1) xodimlar davlat yoki jamoat vazifalarini bajarayotgan vaqtida 
beriladigan kafolatlar (MK 165-m.); 
2) ish beruvchi va mehnat jamoasi manfaatlariga doir vazifalarni 
bajarish vaqtida beriladigan kafolatlar (MK 166-m.); 
3) xodim jamiyat manfaatlariga doir harakat qilganda beriladigan 
kafolatlar (MK 167-m.). 
Xodimlar davlat yoki jamoat vazifalarini bajarayotgan vaqtida 
beriladigan kafolatlar quyidagi hollarda belgilanadi: saylov huquqini 
amalga oshirish, deputatlik vazifalarini bajarish, tibbiy mehnat ekspertiza 
komissiyasi ishida ishtirok etish, harbiy burchni bajarish, surishtiruv 
organiga, tergovchi, prokuror huzuriga yoki sudga guvoh, jabrlanuvchi, 
ekspert, mutaxassis, tarjimon, xolis tariqasida chaqirilganda, shuningdek 
sud majlislarida xalq maslahatchisi, jamoat ayblovchisi va jamoat 
himoyachisi, jamoat birlashmalari va mehnat tarmoqlarining vakili 
sifatida ishtirok etganda, shuningdek qonunda nazarda tutilgan boshqa 
hollarda ish beruvchi xodimning ish joyini saqlagan holda ishdan ozod 
qilishi shart. Bunday hollarda xodimning o‘rtacha ish haqi saqlanadi. 
Ish beruvchi va mehnat jamoasi manfaatlariga doir vazifalarni 
bajarish vaqtida beriladigan kafolatlar malaka oshirish, ratsionalizatorlik 
takliflarini joriy etish ishida qatnashish, xizmat safarida bo‘lish, tibbiy 

---

120 
ko‘rikdan o‘tish va boshqalar. Bunday hollarda ishdan ozod etish shartlari, 
beriladigan kafolatlar miqdori jamoa shartnomasida belgilab qo‘yiladi, 
lekin bu to‘lov miqdori o‘rtacha ish haqidan kam bo‘lmasligi kerak. 
Xodim jamiyat manfaatlariga doir harakatlar qilganda (avariyalar, 
tabiiy ofatlarning oqibatlarini tugatish, inson hayotini saqlab qolish va 
boshqalar) beriladigan kafolatlar mavjud bo‘lib, ana shu davrda uning ish 
joyi va o‘rtacha ish haqi saqlanadi. Donorlik vazifasini bajargan hollarda 
xodimga o‘sha kuni ishdan ruxsat berilishi va uning o‘rtacha ish haqi 
saqlanishi shart. 
Kompensatsiya to‘lovlari xodimning o‘z mehnat vazifalarini bajarishi 
yoki boshqa joydagi ishga ko‘chib o‘tishi yoxud boshqa joydagi ishga 
ko‘chirilishi va qabul qilinishi bilan bog‘liq sarf-xarajatlarini qoplash 
maqsadida to‘lanadigan haqdir. 
Kompensatsiya to‘lovlari quyidagi hollarda to‘lanadi: 
a) xizmat safari davrida va ko‘chib yurish bilan bog‘liq ishlarda; 
b) boshqa joydagi ishga ko‘chib borganda; 
d) xodimga tegishli mol-mulkdan foydalanganda. 
Xizmat safari davrida beriladigan to‘lov, ish beruvchining farmoyishi 
bilan xodim doimiy ish joyidan boshqa joyga ma’lum muddatga safarga 
yuborilganda to‘lanadi. 
Xizmat safariga yuborilgan xodimga sutkalik pul, yo‘l va turar joy 
ijarasi haqlari to‘lanadi. Safarga jo‘nagan va undan qaytgan kuni bir kunga 
hisoblanadi. Ko‘chib yurish bilan bog‘liq ishlarga beriladigan to‘lov 
deganda, mehnat vazifalari doimiy ravishda yo‘lda bo‘lishni taqozo 
etadigan xodimlarning (mashinistlar, uzoqqa qatnaydigan avtobuslarning 
haydovchilari) ish haqi tushuniladi. Ular xizmat safariga yuborilgan 
hisoblanmaydilar. Xodimlarning bu toifasiga oylik ish haqiga foiz 
hisobidan qo‘shimcha haq to‘lanadi. 
Boshqa joydagi ishga ko‘chib borilganda, ya’ni xodimning yoki yosh 
mutaxassislarning ishga yuborilishi munosabati bilan to‘lov to‘lanadi. Bu 
xodimning o‘zi va uning oila a’zolari uchun to‘lanadigan yo‘l puli, 
shuningdek xodim o‘ziga 500 kg gacha va uning har bir oila a’zosiga 150 
kg hajmda yuk hisobidan pul, yo‘lda bo‘lgan har bir kun uchun sutkalik 
pul to‘lanadi. Bulardan tashqari, xodim tomonidan ish beruvchi bilan 
kelishib qilingan boshqa xarajatlar ham shular sirasiga kiradi. 

---

121 
Xodimga tegishli mol-mulkdan foydalanganlik uchun to‘lanadigan 
xarajatlar, ya’ni ish beruvchining roziligi bilan va uning manfaatlari uchun 
xodim o‘ziga tegishli mol-mulkdan foydalanganda, transport vositalarining 
amortizatsiyasi va ulardan foydalanilganda qilingan xarajatlar ish beruvchi 
hisobidan to‘lanishi lozim. Ana shu xarajatlarni to‘lashning miqdori va tartibi 
jamoa shartnomasida, agar u tuzilmagan bo‘lsa, xodim bilan ish beruvchi 
o‘rtasidagi mehnat shartnomasida belgilanadi. 
Mustaqil O‘zbekiston ichki ishlar organlarining xodimi O‘zbekiston 
Respublikasining Konstitutsiyasi hamda qonunlariga bo‘ysunadi. Uning 
huquq va erkinliklari O‘zbekistonning fuqarosi sifatida konstitutsiya va 
boshqa normativ hujjatlarda kafolatlangan. 
Ichki ishlar organining har bir xodimi Respublika Prezidenti 
I. A. Karimovning «Bu aziz Vatan barchamizniki. Uning baxt-saodati, 
yorug‘ istiqboli, farovon kelajagi uchun yashash, kurashish, kerak bo‘lsa, 
jonini fido qilish, shu maqsadda zaminda yashayotgan har bir inson uchun 
baxtdir»,- degan fikrlarini qalblariga jo qilib, o‘zlarining xizmat 
vazifalarini o‘tamoqdalar, xizmat vazifalarini bajarishda qabul qilgan 
qasamyodlariga qat’iy amal qilib kelmoqdalar. 
Ichki ishlar organlarining xodimlari O‘zbekiston Respublikasi 
Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilangan miqdorda ish haqi va kiyim-
kechak ta’minoti bilan ta’minlangan. 
Shuningdek, ichki ishlar organlarining oddiy va boshliqlar tarkibi 
xizmat vazifalarini namunali bajarayotganligi va xizmatda qo‘lga 
kiritgan yutuq hamda muvaffaqiyatlari uchun mukofotlanishlari mumkin. 
Ichki ishlar organlari xodimlarining ish haqi miqdori quyidagilardan 
tashkil topgan: 
a) lavozimi bo‘yicha; 
b) mehnat staji bo‘yicha (masalan, 15 yildan ko‘p xizmat stajiga ega 
bo‘lsa, 20 foiz qo‘shimcha miqdorda haq oladi); 
d) oziq-ovqat ta’minoti bo‘yicha; 
e) unvoni bo‘yicha.