Microsoft Word Меҳнат лотинда о м doc

2- 
§. Ichki ishlar organlarida xizmat intizomini huquqiy 
jihatdan tartibga solish 
 
Ichki ishlar organlarida oddiy va boshliq xodimlarning intizomi 
O‘zbekiston Respublikasining qonunchiligi, qasamyod, nizomlarda 
hamda Ichki ishlar vazirining buyruqlarida ko‘zda tutilgan tartib va 
qoidalar bilan tartibga solingan. 
Ichki ishlar organlarida intizom – har bir xodimning yuksak ongliligi, 
mustahkam ishonchi, o‘z xizmat burchi va topshirilgan vazifani chuqur va 
teran anglashi, shaxsiy javobgarlikni his etishga hamda e’tiqodiga 
asoslanadi. 
Ichki ishlar organlari xodimlari xizmat intizomining asosiy talablari 
quyidagilardan iborat: 
– xizmat burchini bajarishga vijdonan yondashish, vataniga 
sidqidildan xizmat qilish, fuqarolarga beg‘araz yordam berish, moddiy va 
ma’naviy boyliklarimizni asrab-avaylash, milliy qadriyatlarimizga hurmat 
bilan munosabatda bo‘lish; 
– fuqarolar bilan muloqotda xushmuomala bo‘lish; 
– aql va mulohaza bilan ish yuritish, yuklatilgan vazifalarni 
bajarishda xato va kamchiliklarga yo‘l qo‘ymaslik, tanish-bilishchilik va 
mahalliychilikdan saqlanish; 
– ruhan va jismonan tetik, bardam, hushyor va doimo ogoh bo‘lish, 
irodani chiniqtirib borish; 
– og‘ir damlarda sabr-bardoshli bo‘lish xizmat va kasb sirlarini 
saqlash; 
– hamkasblarga, do‘stlariga aybini va kamchiliklarini o‘z vaqtida 
aytish hamda ularni bartaraf etishda yordam berish; 
– jamiyatga qarshi har qanday harakat va tajovuzlarni aniqlash 
hamda ularning oldini olish choralarini ko‘rish, huquqbuzarlik va jinoyat 
sodir etuvchi shaxslarga nisbatan murosasiz bo‘lish; 
– fuqarolarning murojaatlarini o‘z vaqtida ko‘rib chiqib, qonuniy hal 
etish, sansalorlikka yo‘l qo‘ymaslik va ishonchni yo‘qotmaslik; 
– aholi o‘rtasiga kirib borish, ularning yaxshi va yomon kunlarida 
hamdard bo‘lish orqali ishonchini oshirish, ichki ishlar idoralari xodimi 
degan yuksak nomni asrab-avaylash, uning obro‘sini yanada yuksaltirish 
choralarini ko‘rish; 
– Ichki ishlar vazirligining me’yoriy hujjatlari talablarini og‘ishmay 
bajarish; 

---

130 
– axloq-odob qoidalariga rioya qilish, rostgo‘y bo‘lish, amalpa- 
rastlik, ig‘vo, tuhmat, hasadgo‘ylik, tamagirlik, maishiy buzuqlik kabi 
illatlardan holi bo‘lish; 
– xizmat yo‘nalishini takomillashtirish yuzasidan o‘z vaqtida 
muntazam izlanish, xizmatdagi xato va kamchiliklarni doimo aniqlab 
borish va bartaraf etish choralarini ko‘rish; 
– aholining huquqiy madaniyatini oshirish borasida keng ko‘lamli 
ishlar olib borish, qonunchilik me’yorlarini keng targ‘ib qilish, huquq- 
buzarliklarning oldini olishga qaratilgan profilaktik chora-tadbirlarni 
amalga oshirish. 
Xodimlar xizmat jarayonida xizmat kiyimlarini bo‘y-bastiga mos, 
dazmollangan, tugmalari qadalgan, mavsumga qarab toza va ozoda 
kiyishga, farqlovchi belgilarni (pogon, shevron va h.k.), davlat 
mukofotlari va ichki ishlar idoralari ko‘krak nishonlarini o‘rnatilgan 
tartibda taqib yurish qoidasiga qat’iy amal qiladilar. 
Xodimlar xizmat vaqtida va xizmat kiyimida spirtli ichimlik iste’mol 
qilmaydi. 
Xizmat kiyimida yurgan unvoni kichik xodim unvoni katta xodimga 
birinchi bo‘lib harbiycha salom beradi. 
Oddiy va boshliqlar tarkibiga xizmat vazifalarini namunali 
bajarganliklari va xizmat jarayonida erishgan yuqori ko‘rsatkichlari uchun 
quyidagi rag‘batlantirishlar beriladi: 
– tashakkurnoma e’lon qilish; 
– pul yoki qimmatbaho sovg‘a bilan mukofotlash; 
– faxriy yorliq bilan taqdirlash; 
– ichki ishlar organlarining ko‘krak nishonlari bilan taqdirlash; 
– navbatdagi maxsus unvonini muddatidan oldin berish; 
– egallab turgan lavozimida ko‘zda tutilgan unvondan bir pog‘ona 
yuqori maxsus unvon berish; 
– 5 kundan oshmagan muddatga qo‘shimcha ta’til berish; 
– faxriy kitobga yozib qo‘yish; 
– ilgari berilgan intizomiy jazoni muddatidan oldin olib tashlash. 
Oddiy va boshliqlar tarkibining xodimlari xizmat vazifalarini 
bajarishda ko‘rsatgan mardliklari va jasorati hamda davlat oldidagi 
xizmatlari uchun davlat mukofotlariga taqdim etilishlari mumkin. Oddiy 
va kichik boshliqlar tarkibining xodimlariga nisbatan quyidagi intizomiy 
jazo choralari qo‘llaniladi: 
– tanbeh (ogohlantirish); 

---

131 
– hayfsan, qattiq hayfsan; 
– 10 kungacha avaxtada ushlab turish; 
– lavozimga to‘liqsiz layoqatliligi to‘g‘risida ogohlantirish; 
– lavozimini pasaytirish; 
– kichik boshliqlar tarkibi xodimlarining maxsus unvonini bir 
pog‘onaga pasaytirish; 
– ichki ishlar organlaridan bo‘shatish. 
Hozirgi kunda ichki ishlar organlari rahbariyati oldida turgan eng 
dolzarb masalalardan biri – shaxsiy tarkibni zamon talabiga javob 
beradigan darajada tarbiyalashdir. Chunki har bir xodim o‘zining kundalik 
amaliy faoliyatida qonunchilikni mustahkamlash borasida barcha kuch va 
vositalarni, imkoniyatlarni ishga solishi, eng avvalo, o‘zi qonun 
talablariga amal qilish borasida boshqalarga o‘rnak bo‘lishi shart. Ichki 
ishlar organlari xodimlarining qonun talablaridan ozgina chetga 
chiqishlari ichki ishlar organlarining xalq ongidagi obro‘-e’tiboriga va 
qilayotgan barcha ijobiy ishlariga putur yetkazadi. 
Ko‘rilgan chora-tadbirlarga, olib borilayotgan tarbiyaviy ishlarga 
qaramasdan, ichki ishlar organlarining ayrim xodimlari qonunchilikka 
rioya qilmaslik, xizmat intizomini buzish, hatto, jinoyat sodir etish kabi 
harakatlarga yo‘l qo‘yib, ichki ishlar organlari xodimi degan yuksak 
nomga dog‘ tushirgan hollar hamon uchrab turibdi. 
Shaxsiy tarkib o‘rtasida qonunchilik va xizmat intizomini buzish 
hollarining asosiy sabablaridan biri – yakka tartibdagi tarbiyaviy 
ishlarning yetarli darajada olib borilmayotganligi, rahbar xodimlarning 
tarbiyaviy ishlarga loqaydlik bilan qarayotganligi, ko‘rilayotgan jazo 
choralarining ta’sirchan emasligi va mavjud jamoat tashkilotining ta’sir 
imkoniyatlaridan to‘liq foydalanmaslik oqibatidir. 
Tahlillar shuni ko‘rsatmoqdaki, hozirgi kunda ichki ishlar organlari 
xodimlariga nisbatan qo‘llanilayotgan intizomiy jazo choralaridan 
«tanbeh», «hayfsan», «qattiq hayfsan» kabi choralar o‘z ta’sirchanligini 
yo‘qotib bormoqda. Shuning uchun axloq-odob va intizom sudlari 
imkoniyatlaridan samarali foydalanish kerak. Jumladan, axloq-odob va 
intizom sudlarida qo‘llaniladigan – egallab turgan lavozimini bir pog‘ona 
pasaytirish, maxsus unvonini bir pog‘ona pasaytirish, navbatdagi maxsus 
unvonning berilish muddatini 3, 6, 9 oyga, hatto, bir yilga kechiktirish, ish 
haqidan 30 foizdan 50 foizgacha ushlab qolish kabi choralarning ta’siri 
tartib-intizomni mustahkamlashda katta ahamiyat kasb etadi. 

---

132