Microsoft Word Меҳнат лотинда о м doc

Savol va topshiriqlar 
1. O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining mehnat huquqiga 
taalluqli normalarini aytib bering. 
2. Mehnat huquqi manbalarining mohiyati va ularning amal qilish 
doirasini tushuntiring. 
3. Jamoa shartnomalari va kelishuvlarning tuzilish tartibi va mazmunini 
aytib bering. 
4. Jamoa shartnomalari va kelishuvlari tuzish tartibini belgilovchi qanday 
normativ hujjatlarni bilasiz? 
5. Jamoa shartnomalari va kelishuvlari to‘g‘risidagi qonun hujjatlarini 
buzganlik uchun qanday javobgarlik belgilanadi? 

---

142 
8-mavzu 
MEHNAT MUHOFAZASI 
 
1- 
§. Mehnat muhofazasi tushunchasi va uning ahamiyati 
(MK 211–213-m.) 
 
O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 37-moddasiga ko‘ra, 
«Har bir shaxs mehnat qilish, erkin kasb tanlash, adolatli mehnat 
sharoitlarida ishlash va qonunda ko‘rsatilgan tartibda ishsizlikdan 
himoyalanish huquqiga egadir. Sud hukmi bilan tayinlangan jazoni o‘tash 
tartibidan yoki qonunda ko‘rsatilgan boshqa hollardan tashqari majburiy 
mehnat taqiqlanadi». 
Bundan ko‘rinib turibdiki, xavfsiz va qulay mehnat sharoitlarida 
ishlash fuqarolarning eng muhim konstitutsiyaviy huquqlaridan biridir. 
O‘zbekiston 
Respublikasining 
«Mehnatni 
muhofaza 
qilish 
to‘g‘risida»gi 1993-yil 6-may qonunining 4-moddasida mehnatni 
muhofaza qilish sohasidagi davlat siyosati asosiy prinsiplari ko‘rsatib 
o‘tilgan bo‘lib, ularning ichida eng asosiysi sifatida – bu korxonaning 
ishlab chiqarish faoliyati natijalariga nisbatan xodimning hayoti va 
sog‘lig‘i ustuvorligidir. Xodim, uning hayoti va salomatligi birinchi 
darajali bo‘lib, korxona, ish beruvchining manfaatlari esa ikkinchi 
darajalidir. 
Mehnatni muhofaza qilish – bu tegishli qonun va boshqa me’yoriy 
hujjatlar asosida amal qiluvchi, insonning mehnat jarayonidagi xavfsizligi, 
sihat-salomatligi va ish qobiliyati saqlanishini ta’minlashga qaratilgan 
ijtimoiy, iqtisodiy, tashkiliy, texnikaviy, sanitariya-gigiyena va davolash 
profilaktika tadbirlari hamda vositalari tizimidan iborat
1
. 
Mehnatni muhofaza qilish tizimi: 
– mehnat muhofazasi bo‘yicha umumiy talablar; 
1
Qarang: Ўзбекистон Республикасининг «Меҳнатни муҳофаза қилиш 
тўғрисида»ги 1993 йил 6 май қонуни 2-м. 

---

143 
– ishlab chiqarishda jarohatlanish va kasb kasalliklarining oldini olish; 
– xodimlarning sog‘lom va xavfsiz mehnat sharoitini ta’minlab 
berish va ularni muntazam ravishda yaxshilab borishda ish beruvchining 
majburiyatlari;