Microsoft Word Меҳнат лотинда о м doc

Mehnat shartnomasi – bu xodim bilan ish beruvchi o‘rtasida muayyan 
mutaxassislik, malaka, lavozim bo‘yicha ishni ichki mehnat tartibiga 
bo‘ysungan holda taraflar kelishuvi, shuningdek mehnat to‘g‘risidagi 
qonunlar va boshqa normativ hujjatlar bilan belgilangan shartlar asosida, 
haq evaziga bajarish haqidagi kelishuvlar. 
Xodim va ish beruvchi mehnat shartnomasining taraflari hisobla- 
nadilar, keng ma’noda mehnat munosabatlarining subyekti bo‘lishi 
mumkin bo‘lgan har qanday jismoniy yoki yuridik shaxs mehnat 
shartnomasining taraflari hisoblanadi. Mehnat shartnomasini tuzish 
haqidagi kelishuvdan oldin qo‘shimcha holatlar bo‘lishi mumkin, 
masalan, tanlovdan o‘tish, lavozimga saylanish va shu kabilar. 
Mehnat shartnomasining o‘ziga xos xususiyatlari quyidagicha: 
a)muayyan turdagi mehnat vazifalarining bajarilishi (mehnatning 
predmeti); 
b) ishning bajaruvchi korxonadagi ichki mehnat tartibi qoidalariga 
qat’iy amal qilgani holda, o‘z xizmat vazifalarini bajarishi lozimligi; 
d)ishning oxirgi natijalariga ko‘ra, oldindan belgilangan stavkalar, 
ishbay baholar, mansab maoshlari asosida ham to‘lanishida ko‘zga tash- 
lanadi. 
Mehnat shartnomasining mazmuni deganda taraflar kelishuvchi 
bilan, shuningdek mehnat to‘g‘risidagi qonunlar va boshqa me’yoriy 
hujjatlarda aks etgan shartlar ko‘zda tutiladi. Mehnat shartnomasini tuzish, 
uni o‘zgartirish va bekor qilish mehnat qonunchiligi hamda normativ 
hujjatlar asosida amalga oshiriladi. 
Yangi qonun qabul qilingunga qadar mehnat shartnomasi yozma yoki 
og‘zaki 
usulda 
tuzilgan. 
Mehnat 
shartnomasi 
O‘zbekiston 
Respublikasining 1993-yil 2-sentabrdagi qonuniga muvofiq 1993- yil 3- 
dekabrdan boshlab barcha muassasalarda ishga kiruvchilar bilan yozma 
shaklda, bir xil kuchga ega bo‘lgan ikki nusxada tuzilishi va har bir tarafga 
(ish beruvchi va xodim) saqlash uchun berilishi shart. Bu talab 
O‘zbekiston Respublikasi Mehnat kodeksining 74-moddasida ham 
ko‘rsatib o‘tilgan. 
Mehnat shartnomasining namunaviy yozma shakli O‘zbekiston 
Respublikasi Vazirlar Mahkamasining «O‘zbekiston Respublikasining 
Mehnat kodeksini amalga oshirish uchun zarur bo‘lgan normativ 
hujjatlarni tasdiqlash to‘g‘risida»gi 1997-yil 11-mart 133-sonli qarori 
bilan tasdiqlangan (1-ilova). Mehnat shartnomasida ishga kiruvchi va 
ishga qabul qilish huquqiga ega bo‘lgan mansabdor shaxsning kelishuvi 

---

55 
asosida ish joyi, xodimning mehnat vazifasi, ya’ni mutaxassisligi, 
malakasi, u ishlaydigan lavozim, ishning boshlanish kuni, agar muddatli 
mehnat shartnomasi tuzilgan bo‘lsa, uning tugash kuni, mehnat haqi 
miqdori, qo‘shimcha mehnat ta’tilining muddati, beriladigan imtiyozlar va 
mehnatning boshqa shartlari belgilanadi. 
Amaliyotda ayrim muassasalarda ish haqining miqdori aniq summada 
(masalan, 20 ming so‘m) ko‘rsatiladi. Bu, albatta, noto‘g‘ri. Ish haqidagi 
ma’lumotda lavozim bo‘yicha razradi ko‘rsatilishi kerak. Chunki bu oylik 
maosh miqdori hukumat tomonidan oshirilganda ancha qiyinchiliklar va 
nizolarning oldini oladi. 
Mehnat shartnomasi xususiy huquqiy shartnomalarning bir turi 
sifatida shartnomalarga xos barcha xususiyatlarni o‘zida aks ettiradi va 
uning taraflari o‘rtasidagi o‘zaro huquqiy munosabat, huquqlar va 
majburiyatlar mazmunini ifodalaydi. 
Mehnat shartnomasi ham uning taraflarida bir-birlariga nisbatan o‘zaro 
huquqlar va majburiyatlarni yuzaga keltirishga qaratilgan kelishuv ekanligi 
bilan har qanday shartnomalar bilan umumiy xususiyatga egadir. Ayniqsa, 
tartibga solish predmeti mehnat ekanligi bilan ish bajarish (xizmat 
ko‘rsatish)ga oid fuqarolik huquqiy shartnomalar (pudrat, topshiriq, 
mualliflik, ilmiy tadqiqot ishlarini bajarish va boshqalar) bilan o‘xshash 
jihatlarga ega. 
Biroq, mehnat shartnomalarining o‘ziga xos xususiyatlari va bir qator 
jihatlari borki, 
ular 
mehnat shartnomasini fuqarolik 
huquqiy 
shartnomalaridan aniq farqlash imkonini beradi. 
Mehnat huquqi fanida ko‘pchilik tomonidan e’tirof etilgan ana 
shunday farqlovchi jihatlar qatoriga quyidagilar kiritilishi mumkin: 
1) mehnat shartnomasiga ko‘ra xodim korxonada muayyan kasb, 
ixtisos va malakaga oid ishni bajarishi, ish beruvchi esa ana shunday ish 
bilan ta’minlashi lozim. Mehnat shartnomasi majburiyati predmeti ishning 
natijasi yoki ko‘rsatiladigan muayyan xizmat turi emas, balki tirik 
mehnatning o‘zi sanaladi. Har bir xodim mehnat jamoasi tarkibida 
bo‘lgani holda bajaradigan ishning xususiyati ishlab chiqarish 
vazifalaridan kelib chiqqan holda tegishli kasb, ixtisos doirasida o‘zgarib 
turishi mumkin; 
2) xodim o‘z kasbi, ixtisosi, lavozimiga oid ishni korxona ichki 
mehnat tartibiga amal qilgan holda bajarishi lozim bo‘ladi. Ichki mehnat