11
Мақсад, хусусан, умумий (бош) мақсад жуда кенг қамровли ва ўта
мураккаб категориядир. Унга қуйидаги сифатлар хос:
•
тобъе бўлишлик;
•
ёйиб бўлишлик;
•
ўзаро муносабат (боғланиш)да бўлишлик;
Мақсаднинг тобъелиги деганда мақсадни қўйиш ва
уни амалга
оширишнинг мавжуд шарт-шароитларга боғлиқлиги, ёхуд
стратегик
мақсаднинг қатор тактик мақсадларга, истиқболдаги мақсаднинг эса ўрта ва
қисқа муддатли мақсадларга боғлиқлиги, бир мақсаднинг бошқа мақсадга
бўйсиниши тушунилади.
Мақсаднинг ёйиб бўлишлиги сифати деганда унинг
•
ўз моҳияти бўйича;
•
амалга ошириш даври (вақти) бўйича;
•
поғоналар бўйича;
•
бўғинлар ва ҳоказалар бўйича бир қатор локал ва хусусий мақсадларга
ёйилиши тушунилади.
Мақсаднинг ўзаро муносабат (боғланиш)да бўлишлик сифати деганда
унинг муҳимлиги жиҳатдан ранжирланиши, тартибланиши тушунилади.
Мақсаднинг бу жиҳати барча локал, хусусий ва якка мақсадларни устуворлиги
бўйича
тартиблаш, шунингдек мазкур мақсадларни амалга ошириш бўйича
аниқ амалий тадбирларни ишлаб чиқиш имконини беради.
Мақсаднинг муайян иерархияга эга эканлиги, яъни бир мақсаднинг бошқа
бир мақсадга бўйсиниши (тобъе бўлиши), юқори мақсаднинг қуйи мақсадларга
эга бўлиши (ёйиб бўлишлиги), мақсадларнинг бир-бири билан ўзаро
муносабатда бўлиши уларни қандайдир бир
тартибга солиш заруриятини
туғдиради. Бундай вазифани бажариш учун менежмент фанида “мақсадлар
шажараси” деб аталган махсус усул қўлланилади.
