Microsoft Word mvmao uzk doc

Селектив таваккалчилик-бу у ёки бу бозорда инвестиция объектини 
нотўғри танлаб олиниши оқибатида кўриладиган таваккал зарар ёки бой 
берилган наф. Масалан, қимматли қоғозлар портфелини шакллантиришда 
фонд биржасидаги қимматли қоғозлар турини нотўғри танлаш оқибатида 
кўриладиган зарар шундай таваккал турига киради. 
Кредит таваккалчилиги-бу қарз олган томоннинг ўз мажбуриятларини 
тўлайолмаслик хавфи. Банк яхши фойда кўриши учун кредитлаш хавфини 
камайтириши шарт. Банк ҳамиша қарзнинг ўз вақтида ва фоиз билан қайтиб 
келиши қай даражада мумкинлигини нарзарда тутиб таваккалга боради. 
Бундай таваккалчиликка кредитни тўлаш муддатини кечиктириш ёки 
облигацияларга тўлашни музлатиб қўйиш мисол бўолади. 
Регионал таваккалчилик муайян регионаларнинг иқтисодий ҳолати 
билан боғланган бўлиб, у: 
• мазкур регионнинг асосий маҳсулотига (масалан, республикамизда 
пахтага) бўлган конюнктура нархининг пасайиши оқибатида кўрилиши 
мумкин бўлган зарар хавфи; 
• иқтисодий ёки сиёсий мустақилликка эришиш оқибатида кўрилиши
мумкин бўлган зарар хавфи; 

---

130
• ишлаб чиқаришнинг кескин тушиб кетиши ёки ишсизлик даражасининг
ошиши оқибатида кўрилиши эҳтимол қилинадиган зарар хавфини 
ифодалайди. 
Тармоқ билан боғлиқ таваккалчилик айрим тармоқ иқтисодиёти
билан боғлиқ бўлиб, у иккита омил таъсири остида бўлади: 
•тармоқдаги циклик беқарорликка; 
•тармоқ ишлаб чиқаришининг ҳаётий босқичларига. 
Яъни кириш, ўсиш, етилиш, тўйиниш, тушкунлик даврига қараб туриб 
тадбиркорлик фаолияти ёки инвестиция таваккалчилиги турлича даражада 
бўлади. 
Корхона таваккалчилиги инвестиция объекти бўлган аниқ корхона 
фаолияти билан боғлиқ. Гарчи бу таваккалчилик тармоқ ва регионал 
таваккалчиликлар таъсири остида бўлсада, ундаги таваккалчилик даражаси 
корхонанинг бозордаги мавқеи, доимий мижозлар (истеъмолчилар) нинг 
бўлиши, ишлаб чиқарилаётган маҳсулотнинг сифати ва бошқаларга боғлиқ. 
Корхона фаолиятидаги таваккалчилик қўйидаги кўринишларда бўлади: 
• ишлаб чиқарилган маҳсулотни истеъмолчи томонидан талаб қилиб 
олмаслиги оқибатида кўриладиган таваккал зарар; 
• хўжалик шартномаларини бажармаслик оқибатида кўриладиган таваккал 
зарар; 
• рақобатнинг кучайиши оқибатида кўриладиган таваккал зарар; 
• бозор коньюнктурасининг ўзгариши оқибатида кўриладиган таваккал 
зарар; 
• кўзда тутилмаган харажатларнинг вужудга келиши ва даромаднинг 
камайиши оқибатида кўриладиган таваккал зарар; 
• корхона маблағининг талофати туфайли кўриладиган таваккал зарар.