Microsoft Word Оразымбетова М


Download 0.96 Mb.
Pdf ko'rish
bet7/15
Sana30.03.2023
Hajmi0.96 Mb.
#1309724
TuriЛекция
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   15
Bog'liq
Milliy oyanıw dáwiri qaraqalpaq ádebiyatı. — lekciya

Пайдаланыл2ан 1дебиятлар. 
q. Жапа3ов Н. {А. Му7саевты4 творчествосы}. Н5кис,qoyr ж.
w. Му7саев А. {Биринши май}. Н5кис, qoi0 ж.
e. Пахратдинов !. {XIX 1сирди4 а3ыры XX 1сирди4 басында2ы 
3ара3алпа3 1дебияты тарийхы}. Н5кис, qooy.
r. Ахметов С. {№ара3алпа3 совет поэзиясы} 
Тема бойынша сора7лар` 
q. Шайыр шы2армаларыны4 изертлени7и. 
w. А.Мусаев лирикасыны4 тематикасы. 
e. Шайырды4 1дебият тарийхында тут3ан орны. 
Тапсырмалар` 
q. Илимий 1дебиятлардан конспекти жазы7. 
w. Шайырды4 {№айда}, {Т1рийп} 3осы3ларына к5ркем тал3ы. 
e. Шайырды4 3осы3ларын ядла7. 
С!ПИ?РА ЖАЙЫЛҒАН №ЫЗЫ 
Ж О Б А С Ы
q. С1пи7ра шайырды4 5мири 8а33ында ма2лы7мат. 
w. Шайырды4 лирикалары. 
С1пи7ра Жайылбек 3ызы 5зини4 аз 2ана 5мирини4 ишинде халы33а 
таныл2ан, са7атлы, зиялы 3ызы сыпатында изинде 5шпес из 3алдырды. Бул 
шайыр 3ызды4 бай лирикалы3 3осы3лары болып табылады. С1пи7ра 
Жайылбек 3ызы qiow-жылы №о4ырат 3аласыны4 ар3а-шы2ысында №аза3д1рья 
1тирапында ту7ыл2ан. Шайыр 8а33ында 1дебияттаны7 илиминде изертле7лер 
ж6д1 аз. Д5ретпеси бойынша д1слепки изертле7 ж6ргизген адам С.Мажитов 
болды. С.Мажитов шайырды4 3осы3ларын халы3 арасынан жыйнап алады. 
qoee-жылы шы33ан {Хрестоматия} китабына С1пи7раны4 {№у7ырша3}, 
{К5йлек}, {Неге} 3осы3лары киргизиледи. С1пи7ра 8а33ында №.Айымбетов 
{Халы3 
даналы2ы} 
китабында 
азы-кем 
то3тап 
5теди. 
Илимпаз 
!.Пахратдиновты4 саба3лы2ында С1пи7ра д5ретпесине бираз тал3ы жасал2ан. 


С1пи7ра Жайылбек 3ызы билимли талантлы 3ыз бол2ан, we-wr жасларында 
3айтыс бол2ан. {О3ы7} деген 3осы2ы 3осы3 3урылысы, тили, к5ркемлиги 
бойынша 5згешеликке ийе. №осы3та шайырды4 билим алы72а деген 
умтылы7лары, 3ызды4 31ле7инше билим алы7ына бол2ан тос3ынлы3лар2а 
наразылы2ы сезилип турады. Су7пы Аллаярды, На7айыны, Шар китапты 
о3ы2ан. 
№ыйын болсада 81м о3ыдым, 81м билдим, 
О4айласты бир азыра3 дем алдым, 
Он жыл о3ып су7пы китабын, 
На7айы, Шар китап шы3тым тамамын. 
Шайырды4 
3осы3ларында 
Шы2ыс 
1дебиятты4 
т1сирлери, 
т1жирийбелери к5ринип турады. Сондай-а3, С1пи7раны4 3осы3ларыны4 ж1не 
бир 5згешелиги 3осы3ты4 жумба3лылы2ында. 
Турмысты4 81р3ыйлы 7а3ыялары, 81дийселери ашы3 к5ринбейди, ал 
оны тымсаллап бери7ге умтылады. {№у7ырша3}, {К5йлек} 3осы3лары мине 
усындай 3осы3лардан есапланады. 
К5к к5йлегим тоз2аннан со4, 
Г5не болып 3ал2аннан со4,
Т6рли жама7 енгеннен со4, 
Киймей ж6рмен намыс етип. 
Т5рт 3атар 3осы33а 6лкен ж1мийетлик ой-пикир ж1мленген. №осы3 
1пи7айы тоз2ан к5йлек 8а33ында жазылды десек, шайырды т6синбеген болар 
еди. %мирге кимлер келип, кими д6зеп, кими бузып кетеди, т6рли жама7 
басыл2ан к5йлек киби. {С1пи7ра Жайылбек 3ызыны4 {Неге} 3осы2ы 
тымсаллы3 характерге болып, онда адамлар арасында2ы к6нделикли ушырасып 
турату2ын 81р 3ыйлы адам басында2ы, ке7линдеги, ойында2ы жа2дайлар2а та4 
3алы7шылы3 ямаса к6йини7шилик сезиледи, неге деп сора7 3ояды} 
(Пахратдинов Ж. {!рманлы шайыр 3ыз С1пи7ра}) 
Шынында да 5мир сора7лар2а толы, шайыра 3ыз 31лби неге? 
риторикалы3 сора72а 3ойып, 81рбир инсанды 5мирге тере4 64или7ге 
ба2дарлайды. 
Адамны4 1жеп пейли бар, 
№ай бирини4 ке4 пейли бар, 
Турпайысы, 1бжили бар, 
Тегис емес, т6рли неге 


С1пи7раны4 {Керек} 3осы2ы жасларымызды 1деп-икрамлылы33а, киши 
пейиллиликке, адам2а исенимли дос та7ып ж6ри7ге, хал3ына хызмет 3ылы72а, 
адам баласына 8асла 3ыянет етпе7ге, орнын билип ж6ри7ге, дос-душпанды 
а42ары72а ша3ырады. 
"а72а болса 81зи4 болмас, 
Менменни4 сиз, бизи болмас, 
Бас3а менен сазы болмас, 
С17бетлес, жолдас сай керек.
Жас болы7ына 3арамастан а3ыллы, 5мирди тере4 т6синген, ойшыл, 
билимли шайыра Сапи7ра 3ыз изинде т1кирарланбас мийрас 3алдыр2ан.
№ара3алпа3 1дебиятында шайырлар айтысыны4 ишинде С1пи7раны4 
№азы М17лик пенен айтысы к5ркемлилиги, формасы бойынша ажыралып 
турады. №.Айымбетовты4 ма2лы7маты бойынша С1пи7ра шайыр qoqe-qoqr-
жылларда Шымбай 3аласынан ата3лы шайыр №азы М17ликке хат ар3алы 
3осы3 жазып жибереди. 
№азы М17лик т1рийпи4ди еситип, 
"айыбана дослы3 н181р 1йледим, 
Дослы3 р181ти м1кк1м болсын деп, 
Бир нешше са7алым таяр 1йледим.
Айтыс усылай басланады. С1пи7ра ж6д1 са7атлы бол2ан, сонлы3тан сол 
д17ирде 3ысахан 81м билими менен аты шы2ып №азы М17лик пенен 
танысы7ды ма3сет етеди. №азы М17ликти4 билимин сына7 ушын бир3анша 
сора7лар береди. qi жылда 3анша ай, к6н, саат, 81ттеки минут3а шекем 
есаплап бери7ин, qw жастан баслап намаз о3ы2анлы2ын, y жылда намазды4 
саны 3анша болату2ынлы2ын, адам к6нине неше рет дем алату2ынлы2ын 
улы7ма усындай тымсаллы3, шийеленискен сора7ларды берип оны4 жу7абын 
к6тип 3алады.
Хат №азы М17ликти4 3олына т6седи, бира3 ол С1пи7ра 8а33ында хабар 
болма2анлы3тан хат3а жу7ап 3айтармайды.
С1пи7ра №азы М17ликти4 жу7абын к6теди, буннан жу7ап болма2аннан 
со4 екинши хатын жазады. Хат араб 1липбеси тийкарында №азы М17ликти4 
исмин келтирип муашша3 т6ринде жазыл2ан. 
С1пи7раны4 екинши хатын ал2аннан кейин №азы М17лик ол 3ызды4 
билимине, а3ылына 8айран 3алады.С1пи7ра 8а33ында, оны4 ким екенлигин 
били7 ушын №азы М17лик С.Мажитов3а хат жазады. 
С1пи7ра e-хатын шайыр2а 5кпелеп жазады. 


Т17бе еттим анша болдым пушайман, 
Жайы3 таппай хат жазыппан бийг6ман, 
Хатымды 3айтар2ыл жолы33ан заман, 
№адым саналы3ты барабар енди. 
№азы М17лик С1пи7раны4 e-хатынан кейин о2ан жу7ап хат жазады. 
С1пи7раны4 барлы3 сора7ларына жу7ап береди. 
Бу с5зим муофы3 г1р болса сана, 
Тезден жу7абыны еткергил ма4а, 
Мен сени4 т1рийпи4 ешитип яна, 
К5рни7 1йле я бизи4 бий3арар 1йле.
Улы7ма №азы М17лик пенен С1пи7раны4 хат ар3алы айтысы сора7-
жу7апларда тере4 м1ни, сырлы пикирлер бар. Еке7и де 5з заманыны4 зиялы 
инсанлары сыпатында 5з билимлигин, даналы2ын турмыс т1жирийбелигин 
д1лиллеген. 
С1пийра жас болы7ына 3арамастан оны4 билими, а3ылы парасаты ж6д1 
мол. 
Базар ишин 3ыдырып к5шеде ж6рип, 
%з те4и4ди та7ып ала бер енди, 
Базар барма3 бизге ра7ан болурму, 
№1леген мий7а4ды теребер енди. 
№азы М17ликке жаз2ан бул 3атарларда ийбелилик, жо3ары пазыйлетлери 
к5ринип турады. Шынында да, С1пи7ра ж6д1 са7атлы, талантлы шайыр. №азы 
М17лик С1пи7ра2а {Шайыр те4изине ш5мген инсандур} деп ба8а береди.

Download 0.96 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   15




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling