Microsoft Word tanbehul gofilin ziyouz com doc

 
Tarjimon (Dilmurod Qo’shoqov) 
 
 

---

Tanbehul g’ofilin. Al-Faqih Abu Lays as-Samarqandiy 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
386
MUALLIF XUSUSIDA SO‘Z 
 
Ism va nasablari 
 
Yurtdoshimiz ulug‘ faqih, imom, mutasavvif olim, muhaddis, zohid Hazrati Abu Lays 
as-Samarqandiyning to‘liq ismlari Nasr ibn Muhammad ibn Ahmad ibn Ibrohimdir. 
Al-Faqih, Imomul-huda, Shayxul Islom unvonlari bilan ham mashhurdirlar. 
 
“Al-Faqih” unvonlarini fiqh, ya’ni Islom huquqshunosligi ilmida yuksak martabaga 
erishganlari uchun olganlar. Bu sohada o‘z zamonasida u kishiga teng keladigan olim 
yo‘q edi. Bu ismni o‘zlari ko‘p yaxshi ko‘rganlar. (“Faqih” unvonlariga “al” 
qo‘shimchasining qo‘shilishi u zotning fiqhda benazir ekanliklariga ishoradir. Ammo biz 
bundan keyin o‘zbek tili xususiyatlaridan kelib chiqib, “al-faqih”ni “faqih”, “as-
Samarqandiy”ni “Samarqandiy”, deb oldik.) 
Rivoyatlarda kelishicha, “Tanbehul-g‘ofiliyn” kitobini yozgan mahallarida bir kecha 
Hazrati Payg‘ambarimiz (sallallohu alayhi vasallam) u kishining tushlariga kirib, yozgan 
kitoblarini tutqazib: “Yo Faqih! Kitobingni olgin!” deydilar. Uyg‘onganlarida kitobda 
Payg‘ambarimiz muborak qo‘llarining izlarini ko‘radilar. Shundan keyin “Faqih”, degan 
nomni sevadilar va u tufayli ko‘p barakotlarga noil bo‘ladilar. 
 
Ikkinchi unvonlari – “Imomul-huda” haq yo‘l imomi ma’nosidadir. Bu unvonda 
Hazrati Imom Abu Mansur Motrudiy bilan barobardirlar. 
 
“Abu Lays” u zotning ko‘nyalaridir. Bu so‘z “Laysning otasi”, deganidir. “Lays” 
lug‘atda she’r, arslon ma’nosini beradi. Ul zotning Lays degan farzandlari bo‘lganmi yoki 
“Abu Turob” singari majoziy laqabli, noma’lum. Harholda, kunya ekani aniq. 
U zot Samarqand shayxul islomi bo‘lganlari uchun “Shayxul islom”, degan nom bilan 
ham chaqirilganlar. “Samarqandiy” nomini tug‘ilib o‘sgan vatanlariga nisbatan 
olganlar. 
Abu Lays Samarqandiyning tavalludi va vafoti yillari borasida turlicha ma’lumotlar bor. 
Vafotlariga qiyosan, hijriy 301-310 yillarda tug‘ilganlar, deyiladi. 
Vafotlari ham turlicha -- hijriy 375, 393, 396 yillar deb ko‘rsatilgan. 396 (milodiy 
1003) yil haqiqatga yaqinroq.