Mikrobiologiya va

Bakteriyalarning sporasi. Ba'zi bir bakteriyalar (C lostridiiwi, Bacillus) noqulay sharoitga tushib qolganda endospora hosil qiladi. Spora bakteriyalarning o‘ziga xos bo‘lgan tinch turuvchi shakli hisoblanadi va ularning metabolitik aktivligi o‘ta past bo‘!adi, lekin ular tashqi muhit omillariga (quritishga, yuqori haroratga, kimyoviy moddalarga) o‘ta chidamli boMadi.
Tashqi muhitda bir necha o‘n yillar saqlanishi mumkin. Sporaning tashqi omillarga bunchalik chidamli bo'lishini. ular tarkibidagi dipikolin kislotasi va kalsiy tuzlari ta^njnjaydi. Bundan tashqari spora tarkibida erkin suv molekulalari uchramaydi, suv faqat bogiangan ko'rinishda bo‘ladi. Spora yaxshi sharoitga tushsa, undan yana vegetativ shakli hosil bo‘ladi. Bakteriyalarda spora ko‘payish xususivati emas. u tumi tabiatda saqlanishini ta’minlaydi. Bakteriyalarning sporasini aniqlash amaliyotd^j diagnostik ahamiyatga ega. . —
Sporalarni Ojeshko usuli bilan bo‘yash

1. 
   Fiksatsiyalanmagan surtmaga 0,5% vodorod xlorid kislotasining eritmasi tomiziladi va 2—3 daqiqa davomida gorelka alangasida qizdiriladi.
   

35

2. 
   Kislota to'kiladi, preparat suv bilan yuviladi, quritiladi va gorelka alangasida fiksatsiya qilinadi.
   
3. 
   Keyingi bosqichda preparat Sil-Nilsen usuli bo'yiga davom ettiriladi. Bunda bakteriya sporalari qizil rangga, vegetativ shakldagilari havo rangga bo'yaladi.
   

Bakteriyalar morfologiyasining o‘ziga xosligi.
Spiroxetlar-ingichka, uzun buralgan harakatchan bakteriyalar bo‘lib. Spirochaetales tartibiga. Spirochaetaceae oilasiga kiradi. Patogen spiroxetalar uchta: Borrelia, Treponema. Leptospira avlodlarga bo‘linadi. Spiroxeta hujayrasi buralgan protoplazmatik silindrsimon boiib. sitoplazmatik parda bilan chegaralangan sitoplazmaga ega, tashqarisida biroz peptidoglikan qatlami bo‘Igan hujayra devoridan tashkil topgan. Tarkibi jihatdan grammanfiy bakteriyalarga o'xshab ketadi. Hujayra devorining ustida al iplarijfibrillalari o'rab turadi (15-rasm).


15-rasm. Speroxetalar morfologiyasi:
1-treponemalar; 2-borrelilayaIar; 3-lepto spirallar: 4-eIektron mikroskopda ko'rinishi (A-buramalar; B-tashqi yopqich qavati)


Ulaming soni turlarga qarab 2 tadan 100 tagacha bo'lishi mumkin. Fibrillalar spiroxetalami bir uchi, bleforoblastlarga mahkamlangan boiadi, ikkinchi uchi ham ba’zilarida mahkamlangan, ba'zilarida esa birikmagau











36




bo'lishi mumkin. ularning ustidan tashqi yopqich qavat o'rab turadi (16-rasm). Patogen spiroxetalaming uzunligi 3—20 mkm va yo‘g*on!igi 0.1-0,5 mkm.


0‘F-o;q Obrilla TO - ЦЭД Q®. KT pS-proioplazmatik silindiTCT- kmsli teshigi


protoplaaimtik silindr
HnjayiTi devori


jylikronaycha
Tashqi Ф¹


Plazmatik
membrana


Nukleoiid


Ribosonia - CTq fibrillalar